ણ વિ હોદિ અપ્પમત્તો ણ પમત્તો જાણગો દુ જો ભાવો .
યો હિ નામ સ્વતઃસિદ્ધત્વેનાનાદિરનન્તો નિત્યોદ્યોતો વિશદજ્યોતિર્જ્ઞાયક એકો ભાવઃ સ સંસારાવસ્થાયામનાદિબન્ધપર્યાયનિરૂપણયા ક્ષીરોદકવત્કર્મપુદ્ગલૈઃ સમમેકત્વેઽપિ દ્રવ્યસ્વભાવ- નિરૂપણયા દુરન્તકષાયચક્રોદયવૈચિત્ર્યવશેન પ્રવર્તમાનાનાં પુણ્યપાપનિર્વર્તકાનામુપાત્તવૈશ્વરૂપ્યાણાં શુભાશુભભાવાનાં સ્વભાવેનાપરિણમનાત્પ્રમત્તોઽપ્રમત્તશ્ચ ન ભવતિ . એષ એવાશેષદ્રવ્યાન્તરભાવેભ્યો ભિન્નત્વેનોપાસ્યમાનઃ શુદ્ધ ઇત્યભિલપ્યતે . ન ચાસ્ય જ્ઞેયનિષ્ઠત્વેન જ્ઞાયકત્વપ્રસિદ્ધેઃ
અબ યહાઁ યહ પ્રશ્ન ઉઠતા હૈ કિ ઐસા શુદ્ધ આત્મા કૌન હૈ કિ જિસકા સ્વરૂપ જાનના ચાહિએ ? ઇસકે ઉત્તરસ્વરૂપ ગાથાસૂત્ર કહતે હૈં : —
ગાથાર્થ : — [યઃ તુ ] જો [જ્ઞાયકઃ ભાવઃ ] જ્ઞાયક ભાવ હૈ વહ [અપ્રમત્તઃ અપિ ] અપ્રમત્ત ભી [ન ભવતિ ] નહીં ઔર [ન પ્રમત્તઃ ] પ્રમત્ત ભી નહીં હૈ, — [એવં ] ઇસપ્રકાર [શુદ્ધં ] ઇસે શુદ્ધ [ભણન્તિ ] કહતે હૈં; [ચ યઃ ] ઔર જો [જ્ઞાતઃ ] જ્ઞાયકરૂપસે જ્ઞાત હુઆ [સઃ તુ ] વહ તો [સઃ એવ ] વહી હૈ, અન્ય કોઈ નહીં .
ટીકા : — જો સ્વયં અપનેસે હી સિદ્ધ હોનેસે (કિસીસે ઉત્પન્ન હુઆ ન હોનેસે) અનાદિ સત્તારૂપ હૈ, કભી વિનાશકો પ્રાપ્ત ન હોનેસે અનન્ત હૈ, નિત્ય-ઉદ્યોતરૂપ હોનેસે ક્ષણિક નહીં હૈ ઔર સ્પષ્ટ પ્રકાશમાન જ્યોતિ હૈ ઐસા જો જ્ઞાયક એક ‘ભાવ’ હૈ વહ સંસારકી અવસ્થામેં અનાદિ બન્ધપર્યાયકી નિરૂપણાસે (અપેક્ષાસે) ક્ષીર-નીરકી ભાંતિ કર્મપુદ્ગલોંકે સાથ એકરૂપ હોને પર ભી દ્રવ્યકે સ્વભાવકી અપેક્ષાસે દેખા જાય તો દુરન્ત કષાયચક્રકે ઉદયકી ( – કષાયસમૂહકે અપાર ઉદયોંકી) વિચિત્રતાકે વશસે પ્રવર્તમાન જો પુણ્ય-પાપકો ઉત્પન્ન કરનેવાલે સમસ્ત અનેકરૂપ શુભાશુભભાવ ઉનકે સ્વભાવરૂપ પરિણમિત નહીં હોતા (જ્ઞાયકભાવસે જડભાવરૂપ નહીં હોતા) ઇસલિયે પ્રમત્ત ભી નહીં હૈ ઔર અપ્રમત્ત ભી નહીં હૈ; વહી સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યોંકે ભાવોંસે ભિન્નરૂપસે ઉપાસિત હોતા હુઆ ‘શુદ્ધ કહલાતા હૈ .