સર્વથા અસત્યાર્થ ન માના જાયે; ક્યોંકિ સ્યાદ્વાદપ્રમાણસે શુદ્ધતા ઔર અશુદ્ધતા — દોનોં વસ્તુકે ધર્મ હૈં ઔર વસ્તુધર્મ વસ્તુકા સત્ત્વ હૈ; અન્તર માત્ર ઇતના હી હૈ કિ અશુદ્ધતા પરદ્રવ્યકે સંયોગસે હોતી હૈ . અશુદ્ધનયકો યહાઁ હેય કહા હૈ, ક્યોંકિ અશુદ્ધનયકા વિષય સંસાર હૈ ઔર સંસારમેં આત્મા ક્લેશ ભોગતા હૈ; જબ સ્વયં પરદ્રવ્યસે ભિન્ન હોતા હૈ તબ સંસાર છૂટતા હૈ ઔર ક્લેશ દૂર હોતા હૈ . ઇસપ્રકાર દુઃખ મિટાનેકે લિયે શુદ્ધનયકા ઉપદેશ પ્રધાન હૈ . અશુદ્ધનયકો અસત્યાર્થ કહનેસે યહ ન સમઝના ચાહિએ કિ આકાશકે ફૂ લકી ભાઁતિ વહ વસ્તુધર્મ સર્વથા હી નહીં હૈ . ઐસા સર્વથા એકાન્ત સમઝનેસે મિથ્યાત્વ હોતા હૈ; ઇસલિયે સ્યાદ્વાદકી શરણ લેકર શુદ્ધનયકા આલમ્બન લેના ચાહિયે . સ્વરૂપકી પ્રાપ્તિ હોનેકે બાદ શુદ્ધનયકા ભી આલમ્બન નહીં રહતા . જો વસ્તુસ્વરૂપ હૈ વહ હૈ — યહ પ્રમાણદૃષ્ટિ હૈ . ઇસકા ફલ વીતરાગતા હૈ . ઇસપ્રકાર નિશ્ચય કરના યોગ્ય હૈ .
યહાઁ, (જ્ઞાયકભાવ) પ્રમત્ત-અપ્રમત્ત નહીં હૈ ઐસા કહા હૈ વહાઁ ગુણસ્થાનોંકી પરિપાટીમેં છટ્ઠે ગુણસ્થાન તક પ્રમત્ત ઔર સાતવેંસે લેકર અપ્રમત્ત કહલાતા હૈ . કિન્તુ યહ સબ ગુણસ્થાન અશુદ્ધનયકી કથનીમેં હૈ; શુદ્ધનયસે તો આત્મા જ્ઞાયક હી હૈ ..૬..
અબ, પ્રશ્ન યહ હોતા હૈ કિ દર્શન, જ્ઞાન ઔર ચારિત્રકો આત્માકા ધર્મ કહા ગયા હૈ, કિન્તુ યહ તો તીન ભેદ હુએ; ઔર ઇન ભેદરૂપ ભાવોંસે આત્માકો અશુદ્ધતા આતી હૈ ! ઇસકે ઉત્તરસ્વરૂપ ગાથાસૂત્ર કહતે હૈં : —
ગાથાર્થ : — [જ્ઞાનિનઃ ] જ્ઞાનીકે [ચરિત્રં દર્શનં જ્ઞાનમ્ ] ચારિત્ર, દર્શન, જ્ઞાન — યહ તીન ભાવ [વ્યવહારેણ ] વ્યવહારસે [ઉપદિશ્યતે ] કહે જાતે હૈં; નિશ્ચયસે [જ્ઞાનં અપિ ન ] જ્ઞાન ભી નહીં હૈ, [ચરિત્રં ન ] ચારિત્ર ભી નહીં હૈ ઔર [દર્શનં ન ] દર્શન ભી નહીં હૈ; જ્ઞાની તો એક [જ્ઞાયકઃ શુદ્ધઃ ] શુદ્ધ જ્ઞાયક હી હૈ .