આત્માનં જાનાતિ સ શ્રુતકેવલીત્યાયાતિ, સ તુ પરમાર્થ એવ . એવં જ્ઞાનજ્ઞાનિનોર્ભેદેન વ્યપદિશતા વ્યવહારેણાપિ પરમાર્થમાત્રમેવ પ્રતિપાદ્યતે, ન કિંચિદપ્યતિરિક્તમ્ . અથ ચ યઃ શ્રુતેન કેવલં શુદ્ધમાત્માનં જાનાતિ સ શ્રુતકેવલીતિ પરમાર્થસ્ય પ્રતિપાદયિતુમશક્યત્વાદ્યઃ શ્રુતજ્ઞાનં સર્વં જાનાતિ સ શ્રુતકેવલીતિ વ્યવહારઃ પરમાર્થપ્રતિપાદકત્વેનાત્માનં પ્રતિષ્ઠાપયતિ .
જ્ઞાનકે સાથ તાદાત્મ્ય બનતા હી નહીં (ક્યોંકિ ઉનમેં જ્ઞાન સિદ્ધ નહીં હૈ) . ઇસલિયે અન્ય પક્ષકા અભાવ હોનેસે ‘જ્ઞાન આત્મા હી હૈ’ યહ પક્ષ સિદ્ધ હુઆ . ઇસલિયે શ્રુતજ્ઞાન ભી આત્મા હી હૈ . ઐસા હોનેસે ‘જો આત્માકો જાનતા હૈ, વહ શ્રુતકેવલી હૈ’ ઐસા હી ઘટિત હોતા હૈ; ઔર વહ તો પરમાર્થ હી હૈ . ઇસપ્રકાર જ્ઞાન ઔર જ્ઞાનીકે ભેદસે કહનેવાલા જો વ્યવહાર હૈ ઉસસે ભી પરમાર્થ માત્ર હી કહા જાતા હૈ, ઉસસે ભિન્ન કુછ નહીં કહા જાતા . ઔર ‘‘જો શ્રુતસે કેવલ શુદ્ધ આત્માકો જાનતે હૈં વે શ્રુતકેવલી હૈં’’ ઐસે પરમાર્થકા પ્રતિપાદન કરના અશક્ય હોનેસે, ‘‘જો સર્વ શ્રુતજ્ઞાનકો જાનતે હૈં વે શ્રુતકેવલી હૈં’’ ઐસા વ્યવહાર પરમાર્થકે પ્રતિપાદકત્વસે અપનેકો દૃઢતાપૂર્વક સ્થાપિત કરતા હૈ .
ભાવાર્થ : — જો શ્રુતજ્ઞાનસે અભેદરૂપ જ્ઞાયકમાત્ર શુદ્ધ આત્માકો જાનતા હૈ વહ શ્રુતકેવલી હૈ, યહ તો પરમાર્થ (નિશ્ચય કથન) હૈ . ઔર જો સર્વ શ્રુતજ્ઞાનકો જાનતા હૈ ઉસને ભી જ્ઞાનકો જાનનેસે આત્માકો હી જાના હૈ, ક્યોંકિ જો જ્ઞાન હૈ વહ આત્મા હી હૈ; ઇસલિયે જ્ઞાન-જ્ઞાનીકે ભેદકો કહનેવાલા જો વ્યવહાર ઉસને ભી પરમાર્થ હી કહા હૈ, અન્ય કુછ નહીં કહા . ઔર પરમાર્થકા વિષય તો કથંચિત્ વચનગોચર ભી નહીં હૈ, ઇસલિયે વ્યવહારનય હી આત્માકો પ્રગટરૂપસે કહતા હૈ, ઐસા જાનના ચાહિએ ..૯-૧૦..
અબ, યહ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત હોતા હૈ કિ — પહલે યહ કહા થા કિ વ્યવહારકો અઙ્ગીકાર નહીં કરના ચાહિએ, કિન્તુ યદિ વહ પરમાર્થકો કહનેવાલા હૈ તો ઐસે વ્યવહારકો ક્યોં અઙ્ગીકાર ન કિયા જાયે ? ઇસકે ઉત્તરરૂપમેં ગાથાસૂત્ર કહતે હૈં : —
૨૨