પ્રયોજનવાન્; તીર્થતીર્થફલયોરિત્થમેવ વ્યવસ્થિતત્વાત્ . ઉક્તં ચ —
[અર્થ : — આચાર્ય કહતે હૈં કિ હે ભવ્ય જીવોં ! યદિ તુમ જિનમતકા પ્રવર્તન કરના ચાહતે હો તો વ્યવહાર ઔર નિશ્ચય — ઇન દોનોં નયોંકો મત છોડો; ક્યોંકિ વ્યવહારનયકે બિના તો તીર્થ – વ્યવહારમાર્ગકા નાશ હો જાયગા ઔર નિશ્ચયનયકે બિના તત્ત્વ (વસ્તુ)કા નાશ હો જાયેગા . ]
ભાવાર્થ : — લોકમેં સોનેકે સોલહ વાન (તાવ) પ્રસિદ્ધ હૈં . પન્દ્રહવેં વાન તક ઉસમેં ચૂરી આદિ પરસંયોગકી કાલિમા રહતી હૈ, ઇસલિએ તબ તક વહ અશુદ્ધ કહલાતા હૈ; ઔર તાવ દેતે દેતે જબ અન્તિમ તાવસે ઉતરતા હૈ તબ વહ સોલહ-વાન યા સૌ ટંચી શુદ્ધ સોના કહલાતા હૈ . જિન્હેં સોલહવાનવાલે સોનેકા જ્ઞાન, શ્રદ્ધાન તથા પ્રાપ્તિ હુઈ હૈ ઉન્હેં પન્દ્રહ-વાન તકકા સોના કોઈ પ્રયોજનવાન નહીં હોતા, ઔર જિન્હેં સોલહ-વાનવાલે શુદ્ધ સોનેકી પ્રાપ્તિ નહીં હુઈ હૈ ઉન્હેં તબ તક પન્દ્રહ-વાન તકકા સોના ભી પ્રયોજનવાન હૈ . ઇસી પ્રકાર યહ જીવ નામક પદાર્થ હૈ, જો કિ પુદ્ગલકે સંયોગસે અશુદ્ધ અનેકરૂપ હો રહા હૈ . ઉસકા સમસ્ત પરદ્રવ્યોંસે ભિન્ન, એક જ્ઞાયકત્વમાત્રકા જ્ઞાન, શ્રદ્ધાન તથા આચરણરૂપ પ્રાપ્તિ — યહ તીનોં જિન્હેં હો ગયે હૈં, ઉન્હેં પુદ્ગલસંયોગજનિત અનેકરૂપતાકો કહનેવાલા અશુદ્ધનય કુછ ભી પ્રયોજનવાન (કિસી મતલબકા) નહીં હૈ; કિન્તુ જહાઁ તક શુદ્ધભાવકી પ્રાપ્તિ નહીં હુઈ વહાઁ તક જિતના અશુદ્ધનયકા કથન હૈ ઉતના યથાપદવી પ્રયોજનવાન હૈ . જહાં તક યથાર્થ જ્ઞાનશ્રદ્ધાનકી પ્રાપ્તિરૂપ સમ્યગ્દર્શનકી પ્રાપ્તિ નહીં હુઈ હો, વહાં તક તો જિનસે યથાર્થ ઉપદેશ મિલતા હૈ ઐસે જિનવચનોંકો સુનના, ધારણ કરના તથા જિનવચનોંકો કહનેવાલે શ્રી જિન- ગુરુકી ભક્તિ, જિનબિમ્બકે દર્શન ઇત્યાદિ વ્યવહારમાર્ગમેં પ્રવૃત્ત હોના પ્રયોજનવાન હૈ; ઔર જિન્હેં શ્રદ્ધાન – જ્ઞાન તો હુએ હૈ; કિન્તુ સાક્ષાત્ પ્રાપ્તિ નહીં હુઈ ઉન્હેં પૂર્વકથિત કાર્ય, પરદ્રવ્યકા આલમ્બન છોડનેરૂપ અણુવ્રત-મહાવ્રતકા ગ્રહણ, સમિતિ, ગુપ્તિ ઔર પંચ પરમેષ્ઠીકા ધ્યાનરૂપ પ્રવર્તન તથા ઉસ પ્રકાર પ્રવર્તન કરનેવાલોંકી સંગતિ એવં વિશેષ જાનનેકે લિયે શાસ્ત્રોંકા
૨૬