મિહ નિહિતપદાનાં હન્ત હસ્તાવલમ્બઃ .
પરવિરહિતમન્તઃ પશ્યતાં નૈષ કિંચિત્ ..૫..
ભાવાર્થ : — જિનવચન (જિનવાણી) સ્યાદ્વાદરૂપ હૈ . જહાં દો નયોંકે વિષયકા વિરોધ હૈ — જૈસે કિ : જો સત્રૂપ હોતા હૈ વહ અસત્રૂપ નહીં હોતા હૈ, જો એક હોતા હૈ વહ અનેક નહીં હોતા, જો નિત્ય હોતા હૈ વહ અનિત્ય નહીં હોતા, જો ભેદરૂપ હોતા હૈ વહ અભેદરૂપ નહીં હોતા, જો શુદ્ધ હોતા હૈ વહ અશુદ્ધ નહીં હોતા ઇત્યાદિ નયોંકે વિષયમેં વિરોધ હૈ — વહાઁ જિનવચન કથંચિત્ વિવક્ષાસે સત્-અસત્રૂપ, એક-અનેકરૂપ, નિત્ય-અનિત્યરૂપ, ભેદ-અભેદરૂપ, શુદ્ધ-અશુદ્ધરૂપ જિસ પ્રકાર વિદ્યમાન વસ્તુ હૈ ઉસી પ્રકાર કહકર વિરોધ મિટા દેતા હૈ, અસત્ કલ્પના નહીં કરતા . વહ જિનવચન દ્રવ્યાર્થિક ઔર પર્યાયાર્થિક — ઇન દોનોં નયોંમેં, પ્રયોજનવશ શુદ્ધદ્રવ્યાર્થિક નયકો મુખ્ય કરકે ઉસે નિશ્ચય કહતા હૈ ઔર અશુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકરૂપ પર્યાયાર્થિકનયકો ગૌણ કર ઉસે વ્યવહાર કહતા હૈ . — ઐસે જિનવચનમેં જો પુરુષ રમણ કરતે હૈં વે ઇસ શુદ્ધ આત્માકો યથાર્થ પ્રાપ્ત કર લેતે હૈં; અન્ય સર્વથા-એકાન્તવાદી સાંખ્યાદિક ઉસે પ્રાપ્ત નહીં કર પાતે, ક્યોંકિ વસ્તુ સર્વથા એકાન્ત પક્ષકા વિષય નહીં હૈ તથાપિ વે એક હી ધર્મકો ગ્રહણ કરકે વસ્તુકી અસત્ય કલ્પના કરતે હૈં — જો અસત્યાર્થ હૈ, બાધા સહિત મિથ્યા દૃષ્ટિ હૈ .૪.
ઇસપ્રકાર ઇન બારહ ગાથાઓંમેં પીઠિકા (ભૂમિકા) હૈ .
અબ આચાર્ય શુદ્ધનયકો પ્રધાન કરકે નિશ્ચય સમ્યક્ત્વકા સ્વરૂપ કહતે હૈં . અશુદ્ધનયકી (વ્યવહારનયકી) પ્રધાનતામેં જીવાદિ તત્ત્વોંકે શ્રદ્ધાનકો સમ્યક્ત્વ કહા હૈ, જબ કિ યહાઁ ઉન જીવાદિ તત્ત્વોંકો શુદ્ધનયકે દ્વારા જાનનેસે સમ્યક્ત્વ હોતા હૈ, યહ કહતે હૈં . ટીકાકાર ઇસકી સૂચનારૂપ તીન શ્લોક કહતે હૈં, ઉનમેંસે પ્રથમ શ્લોકમેં યહ કહતે હૈં કિ વ્યવહારનયકો કથંચિત્ પ્રયોજનવાન કહા તથાપિ વહ કુછ વસ્તુભૂત નહીં હૈ : —
શ્લોકાર્થ : — [વ્યવહરણ-નયઃ ] જો વ્યવહારનય હૈ વહ [યદ્યપિ ] યદ્યપિ [ઇહ પ્રાક્- પદવ્યાં ] ઇસ પહલી પદવીમેં (જબ તક શુદ્ધસ્વરૂપકી પ્રાપ્તિ નહીં હો જાતી તબ તક) [નિહિત- પદાનાં ] જિન્હોંને અપના પૈર રખા હૈ ઐસે પુરુષોંકો, [હન્ત ] અરેરે ! [હસ્તાવલમ્બઃ સ્યાત્ ] હસ્તાવલમ્બન તુલ્ય કહા હૈ, [તદ્-અપિ ] તથાપિ [ચિત્-ચમત્કાર-માત્રં પર-વિરહિતં પરમં અર્થં અન્તઃ પશ્યતાં ] જો પુરુષ ચૈતન્ય-ચમત્કારમાત્ર, પરદ્રવ્યભાવોંસે રહિત (શુદ્ધનયકે વિષયભૂત) પરમ
૨૮