કનકમિવ નિમગ્નં વર્ણમાલાકલાપે .
પ્રતિપદમિદમાત્મજ્યોતિરુદ્યોતમાનમ્ ..૮..
અથૈવમેકત્વેન દ્યોતમાનસ્યાત્મનોઽધિગમોપાયાઃ પ્રમાણનયનિક્ષેપાઃ યે તે ખલ્વભૂતાર્થા- તક ઇસપ્રકાર જીવ તત્ત્વકી જાનકારી જીવકો નહીં હૈ તબ તક વહ વ્યવહારદૃષ્ટિ હૈ, ભિન્ન ભિન્ન નવ તત્ત્વોંકો માનતા હૈ . જીવપુદ્ગલકી બન્ધપર્યાયરૂપ દૃષ્ટિસે યહ પદાર્થ ભિન્ન ભિન્ન દિખાઈ દેતે હૈં; કિન્તુ જબ શુદ્ધનયસે જીવ-પુદ્ગલકા નિજસ્વરૂપ ભિન્ન ભિન્ન દેખા જાયે તબ વે પુણ્ય, પાપાદિ સાત તત્ત્વ કુછ ભી વસ્તુ નહીં હૈં; વે નિમિત્ત-નૈમિત્તિક ભાવસે હુએ થે, ઇસલિએ જબ વહ નિમિત્ત- નૈમિત્તિકભાવ મિટ ગયા તબ જીવ-પુદ્ગલ ભિન્ન ભિન્ન હોનેસે અન્ય કોઈ વસ્તુ (પદાર્થ) સિદ્ધ નહીં હો સકતી . વસ્તુ તો દ્રવ્ય હૈ, ઔર દ્રવ્યકા નિજભાવ દ્રવ્યકે સાથ હી રહતા હૈ તથા નિમિત્ત- નૈમિત્તિકભાવકા તો અભાવ હી હોતા હૈ, ઇસલિયે શુદ્ધનયસે જીવકો જાનનેસે હી સમ્યગ્દર્શનકી પ્રાપ્તિ હો સકતી હૈ . જબ તક ભિન્ન ભિન્ન નવ પદાર્થોંકો જાને, ઔર શુદ્ધનયસે આત્માકો ન જાને તબ તક પર્યાયબુદ્ધિ હૈ ..૧૩.. યહાઁ, ઇસ અર્થકા કલશરૂપ કાવ્ય કહતે હૈં : —
શ્લોકાર્થ : — [ઇતિ ] ઇસપ્રકાર [ચિરમ્ નવ-તત્ત્વ-ચ્છન્નમ્ ઇદમ્ આત્મજ્યોતિઃ ] નવ તત્ત્વોંમેં બહુત સમયસે છિપી હુઈ યહ આત્મજ્યોતિ [ઉન્નીયમાનં ] શુદ્ધનયસે બાહર નિકાલકર પ્રગટ કી ગઈ હૈ, [વર્ણમાલા-કલાપે નિમગ્નં કનકમ્ ઇવ ] જૈસે વર્ણોકે સમૂહમેં છિપે હુએ એકાકાર સ્વર્ણકો બાહર નિકાલતે હૈં . [અથ ] ઇસલિએ અબ હે ભવ્ય જીવોં ! [સતતવિવિક્તં ] ઇસે સદા અન્ય દ્રવ્યોંસે તથા ઉનસે હોનેવાલે નૈમિત્તિક ભાવોંસે ભિન્ન, [એકરૂપં ] એકરૂપ [દૃશ્યતામ્ ] દેખો . [પ્રતિપદમ્ ઉદ્યોતમાનમ્ ] યહ (જ્યોતિ), પદ પદ પર અર્થાત્ પ્રત્યેક પર્યાયમેં એકરૂપ ચિત્ચમત્કારમાત્ર ઉદ્યોતમાન હૈ .
ભાવાર્થ : — યહ આત્મા સર્વ અવસ્થાઓંમેં વિવિધરૂપસે દિખાઈ દેતા થા, ઉસે શુદ્ધનયને એક ચૈતન્ય-ચમત્કારમાત્ર દિખાયા હૈ; ઇસલિયે અબ ઉસે સદા એકાકાર હી અનુભવ કરો, પર્યાયબુદ્ધિકા એકાન્ત મત રખો — ઐસા શ્રી ગુરુઓંકા ઉપદેશ હૈ .૮.
ટીકા : — અબ, જૈસે નવતત્ત્વોંમેં એક જીવકો હી જાનના ભૂતાર્થ કહા હૈ, ઉસીપ્રકાર, એકરૂપસે પ્રકાશમાન આત્માકે અધિગમકે ઉપાય જો પ્રમાણ, નય, નિક્ષેપ હૈં વે ભી નિશ્ચયસે