નનુ જ્ઞાનતાદાત્મ્યાદાત્મા જ્ઞાનં નિત્યમુપાસ્ત એવ, કુતસ્તદુપાસ્યત્વેનાનુશાસ્યત ઇતિ ચેત્, તન્ન, યતો ન ખલ્વાત્મા જ્ઞાનતાદાત્મ્યેઽપિ ક્ષણમપિ જ્ઞાનમુપાસ્તે, સ્વયમ્બુદ્ધબોધિતબુદ્ધત્વકારણ- પૂર્વકત્વેન જ્ઞાનસ્યોત્પત્તેઃ . તર્હિ તત્કારણાત્પૂર્વમજ્ઞાન એવાત્મા નિત્યમેવાપ્રતિબુદ્ધત્વાત્ ? એવમેતત્ .
કમ્મે ણોકમ્મમ્હિ ય અહમિદિ અહકં ચ કમ્મ ણોકમ્મં .
જા એસા ખલુ બુદ્ધી અપ્પડિબુદ્ધો હવદિ તાવ ..૧૯.. કિયા હૈ તથાપિ જો એકત્વસે ચ્યુત નહીં હુઈ ઔર [અચ્છમ્ ઉદ્ગચ્છત્ ] જો નિર્મલતાસે ઉદયકો પ્રાપ્ત હો રહી હૈ .
ભાવાર્થ : — આચાર્ય કહતે હૈં કિ જિસે કિસી પ્રકાર પર્યાયદૃષ્ટિસે ત્રિત્વ પ્રાપ્ત હૈ તથાપિ શુદ્ધદ્રવ્યદૃષ્ટિસે જો એકત્વસે રહિત નહીં હુઈ તથા જો અનન્ત ચૈતન્યસ્વરૂપ નિર્મલ ઉદયકો પ્રાપ્ત હો રહી હૈ ઐસી આત્મજ્યોતિકા હમ નિરન્તર અનુભવ કરતે હૈં . યહ કહનેકા આશય યહ ભી જાનના ચાહિએ કિ જો સમ્યગ્દૃષ્ટિ પુરુષ હૈં વે, જૈસા હમ અનુભવ કરતે હૈં વૈસા અનુભવ કરેં .૨૦.
ટીકા : — અબ, કોઈ તર્ક કરે કિ આત્મા તો જ્ઞાનકે સાથ તાદાત્મ્યસ્વરૂપ હૈ, અલગ નહીં હૈ, ઇસલિયે વહ જ્ઞાનકા નિત્ય સેવન કરતા હી હૈ; તબ ફિ ર ઉસે જ્ઞાનકી ઉપાસના કરનેકી શિક્ષા ક્યોં દી જાતી હૈ ? ઉસકા સમાધાન યહ હૈ : — ઐસા નહીં હૈ . યદ્યપિ આત્મા જ્ઞાનકે સાથ તાદાત્મ્યસ્વરૂપ હૈ તથાપિ વહ એક ક્ષણમાત્ર ભી જ્ઞાનકા સેવન નહીં કરતા; ક્યોંકિ સ્વયંબુદ્ધત્વ (સ્વયં સ્વતઃ જાનના) અથવા બોધિતબુદ્ધત્વ (દૂસરેકે બતાનેસે જાનના) — ઇન કારણપૂર્વક જ્ઞાનકી ઉત્પત્તિ હોતી હૈ . (યા તો કાલલબ્ધિ આયે તબ સ્વયં હી જાન લે અથવા કોઈ ઉપદેશ દેનેવાલા મિલે તબ જાને — જૈસે સોયા હુઆ પુરુષ યા તો સ્વયં હી જાગ જાયે અથવા કોઈ જગાયે તબ જાગે .) યહાં પુનઃ પ્રશ્ન હોતા હૈ કિ યદિ ઐસા હૈ તો જાનનેકે કારણસે પૂર્વ ક્યા આત્મા અજ્ઞાની હી હૈ, ક્યોંકિ ઉસે સદૈવ અપ્રતિબુદ્ધત્વ હૈ ? ઉસકા ઉત્તર : — ઐસા હી હૈ, વહ અજ્ઞાની હી હૈ .
અબ યહાં પુનઃ પૂછતે હૈં કિ — યહ આત્મા કિતને સમય તક (કહાઁ તક) અપ્રતિબુદ્ધ રહતા હૈ વહ કહો . ઉસકે ઉત્તરરૂપ ગાથાસૂત્ર કહતે હૈં : —
૫૨