yo hi nām phaladānasamarthatayā prādurbhūy bhāvakatven bhavantamapi dūrat ev tadanuvr̥tterātmano bhāvyasya vyāvartanen haṭhānmohaṁ nyakkr̥tyoparatasamastabhāvyabhāvakasaṁk radoṣatvenaikatve ṭaṁkotkīrṇaṁ viśvasyāpyasyopari taratā pratyakṣodyotatayā nityamevāntaḥprakāśamānenānapāyinā svataḥsiddhen paramārthasatā bhagavatā jñānasvabhāven dravyāntarasvabhāvabhāvibhyaḥ sarvebhyo bhāvāntarebhyaḥ paramārtha- to‘tiriktamātmānaṁ saṁcetayate sa khalu jitamoho jin iti dvitīyā niścayastutiḥ .
evamev ca mohapadaparivartanen rāgadveṣakrodhamānamāyālobhakarmanokarmamanovacanakāy- sūtrāṇyekādaś paṁcānāṁ śrotracakṣurghrāṇarasanasparśanasūtrāṇāmindriyasūtreṇ pr̥thagvyākhyā- tatvādvayākhyeyāni . anayā diśānyānyapyūhyāni .
gāthārtha : — [yaḥ tu ] jo muni [mohaṁ ] mohako [jitvā ] jītakar [ātmānam ] apane ātmāko [jñānasvabhāvādhikaṁ ] jñānasvabhāvake dvārā anyadravyabhāvoṁse adhik [jānāti ] jānatā hai [taṁ sādhuṁ ] us muniko [paramārthavijñāyakāḥ ] paramārthake jānanevāle [jitamohaṁ ] jitamoh [bruvanti ] kahate haiṁ .
ṭīkā : — mohakarma phal denekī sāmarthyase pragaṭ udayarūp hokar bhāvakapanese pragaṭ hotā hai, tathāpi tadanusār jisakī pravr̥tti hai aisā jo apanā ātmā bhāvya, usako bhedajñānake bal dvārā dūrase hī alag karanese isaprakār balapūrvak mohakā tiraskār karake, samasta bhāvyabhāvak- saṁkaradoṣ dūr ho jānese ekatvameṁ ṭaṁkotkīrṇa (niścal) aur jñānasvabhāvake dvārā anyadravyoṁke svabhāvoṁse honevāle sarva anyabhāvoṁse paramārthataḥ bhinna apane ātmākā jo (muni) anubhav karatā hai vah niścayase jitamoh (jisane mohako jītā hai aisā) jin haiṁ . kaisā hai vah jñānasvabhāv ? is samasta lokake upar tiratā huā, pratyakṣa udyotarūpase sadaiv antaraṅgameṁ prakāśamān, avināśī, apanese hī siddha aur paramārthasat aisā bhagavān jñānasvabhāv hai .
isaprakār bhāvyabhāvak bhāvake saṁkaradoṣako dūr karake dūsarī niścayastuti hai .
is gāthāsūtrameṁ ek mohakā hī nām liyā hai; usameṁ ‘moh’ padako badalakar usake sthān par rāg, dveṣ, krodh, mān, māyā, lobh, karma, nokarma, man, vacan, kāy rakhakar gyārah sūtra vyākhyānarūp karanā aur śrotra, cakṣu, ghrāṇ, rasan tathā sparśan — in pāṁcake sūtroṁko indriyasūtrake dvārā alag vyākhyānarūp karanā; isaprakār solah sūtroṁko bhinna-bhinna
70