yo hi nāmānādimohonmattatayātyantamapratibuddhaḥ san nirviṇṇen guruṇānavarataṁ prati- bodhyamānaḥ kathaṁcanāpi pratibudhya nijakaratalavinyastavismr̥tacāmīkarāvalokananyāyen parameśvar- mātmānaṁ jñātvā śraddhāyānucarya ca samyagekātmārāmo bhūtaḥ sa khalvahamātmātmapratyakṣaṁ cinmātraṁ jyotiḥ, samastakramākramapravartamānavyāvahārikabhāvaiḥ cinmātrākāreṇābhidyamānatvādekaḥ, nārakādi- jīvaviśeṣājīvapuṇyapāpāsravasaṁvaranirjarābandhamokṣalakṣaṇavyāvahārikanavatattvebhyaḥ ṭaṁkotkīrṇaikajñāyak- svabhāvabhāvenātyantaviviktatvāt śuddhaḥ, cinmātratayā sāmānyaviśeṣopayogātmakatānatikramaṇāddarśan- jñānamayaḥ, sparśarasagandhavarṇanimittasaṁvedanapariṇatatve‘pi sparśādirūpeṇ svayamapariṇamanāt paramārthataḥ sadaivārūpī, iti pratyagayaṁ svarūpaṁ saṁcetayamānaḥ pratapāmi . evaṁ pratapataśca mam bahirvicitra-
gāthārtha : — darśanajñānacāritrarūp pariṇat ātmā yah jānatā hai ki — [khalu ] niścayase [aham ] maiṁ [ekaḥ ] ek hūn̐, [śuddhaḥ ] śuddha hūn̐, [darśanajñānamayaḥ ] darśanajñānamay hūn̐, [sadā arūpī ] sadā arūpī hūn̐; [kiṁcit api anyat ] kiṁcitmātra bhī anya paradravya [paramāṇumātram api ] paramāṇumātra bhī [mam na api asti ] merā nahīṁ hai yah niścay hai .
ṭīkā : — jo, anādi moharūp ajñānase unmattatāke kāraṇ atyanta apratibuddha thā aur virakta guruse nirantar samajhāye jāne par jo kisī prakārase samajhakar, sāvadhān hokar, jaise koī (puruṣ) muṭṭhīmeṁ rakhe hue soneko bhūl gayā ho aur phi ra smaraṇ karake us soneko dekhe is nyāyase, apane parameśvar (sarva sāmarthyake dhārak) ātmāko bhūl gayā thā use jānakar, usakā śraddhān kar aur usakā ācaraṇ karake ( – usameṁ tanmay hokar) jo samyak prakārase ek ātmārām huā, vah maiṁ aisā anubhav karatā hūn̐ ki – maiṁ caitanyamātra jyotirūp ātmā hūn̐ ki jo mere hī anubhavase pratyakṣa jñāt hotā hai; cinmātra ākārake kāraṇ maiṁ samasta kramarūp tathā akramarūp pravartamān vyāvahārik bhāvoṁse bhedarūp nahīṁ hotā, isaliye maiṁ ek hūn̐; nārak ādi jīvake viśeṣ, ajīv, puṇya, pāp, āsrav, saṁvar, nirjarā, bandha aur mokṣasvarūp jo vyāvahārik nav tattva haiṁ unase, ṭaṁkotkīrṇa ek jñāyakasvabhāvarūp bhāvake dvārā, atyanta bhinna hūn̐, isaliye maiṁ śuddha hūn̐; cinmātra honese sāmānya-viśeṣ upayogātmakatākā ullaṁghan nahīṁ karatā, isaliye maiṁ darśanajñānamay hūn̐; sparśa, ras, gaṁdh, varṇa jisakā nimitta hai aise saṁvedanarūp pariṇamit hone par bhī sparśādirūp svayaṁ pariṇamit nahīṁ huā, isaliye paramārthase maiṁ sadā hī
82