āstāṁ tāvadbandhapratyayāt jñāyakasyāśuddhatvaṁ, darśanajñānacāritrāṇyev na vidyante; yato hyanantadharmaṇyekasmin dharmiṇyaniṣṇātasyāntevāsijanasya tadavabodhavidhāyibhiḥ kai ściddharmaistamanuśāsatāṁ sūriṇāṁ dharmadharmiṇoḥ svabhāvato‘bhede‘pi vyapadeśato bhedamutpādya vyavahāramātreṇaiv jñānino darśanaṁ jñānaṁ cāritramityupadeśaḥ . paramārthatastvekadravyaniṣpītānantaparyāyatayaikaṁ kiṁcinmilitāsvādam- bhedamekasvabhāvamanubhavato na darśanaṁ na jñānaṁ na cāritraṁ, jñāyak evaikaḥ śuddhaḥ .
ṭīkā : — is jñāyak ātmāko bandhaparyāyake nimittase aśuddhatā to dūr raho, kintu usake darśan, jñān, cāritra bhī vidyamān nahīṁ haiṁ; kyoṁki ananta dharmoṁvāle ek dharmīmeṁ jo niṣṇāt nahīṁ haiṁ aise nikaṭavartī śiṣyajanako, dharmīko batalānevāle katipay dharmoṁke dvārā, upadeś karate hue ācāryoṁkā — yadyapi dharma aur dharmīkā svabhāvase abhed hai tathāpi nāmase bhed karake — vyavahāramātrase hī aisā upadeś hai ki jñānīke darśan hai, jñān hai, cāritra hai . kintu paramārthase dekhā jāye to ananta paryāyoṁko ek dravya pī gayā honese jo ek hai aise kuch — mile hue āsvādavāle, abhed, ekasvabhāvī tattva — kā anubhav karanevāleko darśan bhī nahīṁ hai, jñān bhī nahīṁ hai, cāritra bhī nahīṁ hai, ek śuddha jñāyak hī hai .
bhāvārtha : — is śuddha ātmāke karmabandhake nimittase aśuddhatā hotī hai, yah bāt to dūr hī raho, kintu usake darśan, jñān, cāritrake bhī bhed nahīṁ hai kyoṁki vastu anantadharmarūp ekadharmī hai . parantu vyavahārī jan dharmoṁko hī samajhate haiṁ, dharmīko nahīṁ jānate; isaliye vastuke kinhīṁ asādhāraṇ dharmoṁko upadeśameṁ lekar abhedarūp vastumeṁ bhī dharmoṁke nāmarūp bhedako utpanna karake aisā upadeś diyā jātā hai ki jñānīke darśan hai, jñān hai, cāritra hai . isaprakār abhedameṁ bhed kiyā jātā hai, isaliye vah vyavahār hai . yadi paramārthase vicār kiyā jāye to ek dravya ananta paryāyoṁko abhedarūpase pī kar baiṭhā hai, isaliye usameṁ bhed nahīṁ hai .
yahān̐ koī kah sakatā hai ki paryāy bhī dravyake hī bhed haiṁ, avastu nahīṁ; tab phi ra unheṁ vyavahār kaise kahā jā sakatā hai ? usakā samādhān yah hai : — yah ṭhīk hai, kintu yahān̐ dravyadr̥ṣṭise abhedako pradhān karake upadeś diyā hai . abhedadr̥ṣṭimeṁ bhedako gauṇ kahanese hī abhed bhalībhān̐ti mālūm ho sakatā hai . isaliye bhedako gauṇ karake use vyavahār kahā hai . yahān̐ yah abhiprāy hai ki bhedadr̥ṣṭimeṁ nirvikalpa daśā nahīṁ hotī aur sarāgīke vikalpa hote rahate haiṁ; isaliye jahān̐ tak rāgādik dūr nahīṁ ho jāte vahān̐ tak bhedako gauṇ karake abhedarūp nirvikalpa anubhav karāyā gayā hai . vītarāg honeke bād bhedābhedarūp vastukā jñātā ho jātā hai vahān̐ nayakā ālamban hī nahīṁ rahatā ..7..
18