ryadyantaḥ kil ko‘pyaho kalayati vyāhatya mohaṁ haṭhāt .
nityaṁ karmakalaṁk paṁk vikalo devaḥ svayaṁ śāśvataḥ ..12..
jñānānubhūtiriyamev kileti buddhavā .
meko‘sti nityamavabodhaghanaḥ samantāt ..13..
ajñān jahāṁ tak rahatā hai vahāṁ tak yah anubhav yathārtha nahīṁ hotā .
bhāvārtha : — yahāṁ yah upadeś hai ki śuddhanayake viṣayarūp ātmākā anubhav karo .11.
ab, isī arthakā sūcak kalaśarūp kāvya punaḥ kahate haiṁ, jisameṁ yah kahā gayā hai ki aisā anubhav karane par ātmadev pragaṭ pratibhāsamān hotā hai : —
ślokārtha : — [yadi ] yadi [kaḥ api sudhīḥ ] koī subuddhi (samyagdr̥ṣṭi) jīv [bhūtaṁ bhāntam abhūtam ev bandhaṁ ] bhūt, vartamān aur bhaviṣya — tīnoṁ kālake karmabandhako apane ātmāse [rabhasāt ] tatkāl – śīghra [nirbhidya ] bhinna karake tathā [mohaṁ ] us karmodayake nimittase honevāle mithyātva (ajñān) ko [haṭhāt ] apane balase (puruṣārthase) [vyāhatya ] rokakar athavā nāś karake [antaḥ ] antaraṅgameṁ [kil aho kalayati ] abhyās kare — dekhe to [ayam ātmā ] yah ātmā [ātma-anubhav-ek-gamya mahimā ] apane anubhavase hī jānane yogya jisakī pragaṭ mahimā hai aisā [vyakta : ] vyakta (anubhavagocar), [dhruvaṁ ] niścal, [śāśvataḥ ] śāśvat, [nityaṁ karma-kalaṅka-paṅka-vikalaḥ ] nitya karmakalaṅka-kardamase rahit — [svayaṁ devaḥ ] aisā svayaṁ stuti karane yogya dev [āste ] virājamān hai .
bhāvārtha : — śuddhanayakī dr̥ṣṭise dekhā jāye to sarva karmoṁse rahit caitanyamātra dev avināśī ātmā antaraṅgameṁ svayaṁ virājamān hai . yah prāṇī — paryāyabuddhi bahirātmā — use bāhar ḍhūn̐rḥatā hai yah mahā ajñān hai .12.
42