vyavahāreṇ sādhunā darśanajñānacāritrāṇi nityamupāsyānīti pratipādyate . tāni punastrīṇyapi paramārthenātmaik ev, vastvantarābhāvāt . yathā devadattasya kasyacit jñānaṁ śraddhānamanucaraṇaṁ ca devadattasvabhāvānatikramāddevadatta ev, na vastvantaram; tathātmanyapyātmano jñānaṁ śraddhānamanucaraṇaṁ cātmasvabhāvānatikramādātmaiv, na vastvantaram . tat ātmā ek evopāsya iti svayamev pradyotate . sa kil —
sevan karane yogya hai — isaprakār svayaṁ uddeś rakhakar dūsaroṁko vyavahārase pratipādan karate haiṁ ki ‘sādhu puruṣako darśan, jñān, cāritra sadā sevan karane yogya hai’ . kintu paramārthase dekhā jāye to yah tīnoṁ ek ātmā hī haiṁ, kyoṁki ve anya vastu nahīṁ — kintu ātmākī hī paryāy haiṁ . jaise kisī devadatta nāmak puruṣake jñān, śraddhān aur ācaraṇ, devadattake svabhāvakā ullaṁghan na karanese, (ve) devadatta hī haiṁ, — anya vastu nahīṁ, isīprakār ātmāmeṁ bhī ātmāke jñān, śraddhān aur ācaraṇ, ātmāke svabhāvakā ullaṁghan na karanese, ātmā hī haiṁ — anya vastu nahīṁ . isaliye yah svayamev siddha hotā hai ki ek ātmā hī sevan karane yogya hai .
bhāvārtha : — darśan, jñān, cāritra — tīnoṁ ātmākī hī paryāy haiṁ, koī bhinna vastu nahīṁ haiṁ, isaliye sādhu puruṣoṁko ek ātmākā hī sevan karanā yah niścay hai aur vyavahārase dūsaroṁko bhī yahī upadeś karanā cāhie ..16..
ab, isī arthakā kalaśarūp ślok kahate haiṁ : —
ślokārtha : — [pramāṇataḥ ] pramāṇadr̥ṣṭise dekhā jāye to [ātmā ] yah ātmā [samam mecakaḥ amecakaḥ ca api ] ek hī sāth anek avasthārūp (‘mecak’) bhī hai aur ek avasthārūp (‘amecak’) bhī hai, [darśan-jñān-cāritraiḥ tritvāt ] kyoṁki ise darśan-jñān- cāritrase to tritva (tīnapanā) hai aur [svayam ekatvataḥ ] apanese apaneko ekatva hai .
bhāvārtha : — pramāṇadr̥ṣṭimeṁ trikālasvarūp vastu dravyaparyāyarūp dekhī jātī hai, isaliye ātmāko bhī ek hī sāth ek-anekasvarūp dekhanā cāhie .16.
ab, nayavivakṣā kahate haiṁ : —