yathā hi kaścitpuruṣo‘rthārthī prayatnen prathamamev rājānaṁ jānīte, tatastamev śraddhatte, tatastamevānucarati, tathātmanā mokṣārthinā prathamamevātmā jñātavyaḥ, tataḥ sa ev śraddhātavyaḥ, tataḥ sa evānucaritavyaśca, sādhyasiddhestathānyathopapattyanupapattibhyām . tatra yadātmano‘nubhūyamānānek- bhāvasaṁk re‘pi paramavivekakauśalenāyamahamanubhūtirityātmajñānen saṁgacchamānamev tathetipratyayalakṣaṇaṁ śraddhānamutplavate tadā samastabhāvāntaraviveken niḥśaṁk mavasthātuṁ śakyatvādātmānucaraṇ- mutplavamānamātmānaṁ sādhayatīti sādhyasiddhestathopapattiḥ . yadā tvābālagopālamev sakalakālamev puruṣ [rājānaṁ ] rājāko [jñātvā ] jānakar [śraddadhāti ] śraddhā karatā hai, [tataḥ punaḥ ] tatpaścāt [taṁ prayatnen anucarati ] usakā prayatnapūrvak anucaraṇ karatā hai arthāt usakī sundar rītise sevā karatā hai, [evaṁ hi ] isīprakār [mokṣakāmen ] mokṣake icchukako [jīvarājaḥ ] jīvarūpī rājāko [jñātavyaḥ ] jānanā cāhie, [punaḥ ca ] aur phi ra [tathā ev ] isīprakār [śraddhātavyaḥ ] usakā śraddhān karanā cāhie [tu ca ] aur tatpaścāt [ sa ev anucaritavyaḥ ] usīkā anusaraṇ karanā cāhie arthāt anubhavake dvārā tanmay ho jānā cāhiye
ṭīkā : — niścayase jaise koī dhanakā arthī puruṣ bahut udyamase pahale to rājāko jāne ki yah rājā hai, phi ra usīkā śraddhān kare ki ‘yah avaśya rājā hī hai, isakī sevā karanese avaśya dhanakī prāpti hogī’ aur tatpaścāt usīkā anucaraṇ kare, sevā kare, ājñāmeṁ rahe, use prasanna kare; isīprakār mokṣārthī puruṣako pahale to ātmāko jānanā cāhie, aur phi ra usīkā śraddhān karanā cāhiye ki ‘yahī ātmā hai, isakā ācaraṇ karanese avaśya karmoṁse chūṭā jā sakegā’ aur tatpaścāt usīkā anucaraṇ karanā cāhie — anubhavake dvārā usameṁ līn honā cāhie; kyoṁki sādhya jo niṣkarma avasthārūp abhed śuddhasvarūp usakī siddhikī isīprakār upapatti hai, anyathā anupapatti hai (arthāt isīprakārase sādhyakī siddhi hotī hai, anya prakārase nahīṁ) .
(isī bātako viśeṣ samajhāte haiṁ : — ) jab ātmāko, anubhavameṁ ānevāle anek paryāyarūp bhedabhāvoṁke sāth miśritatā hone par bhī sarva prakārase bhedajñānameṁ pravīṇatāse ‘jo yah anubhūti hai so hī maiṁ hūn̐’ aise ātmajñānase prāpta honevālā, yah ātmā jaisā jānā vaisā hī hai isaprakārakī pratīti jisakā lakṣaṇ hai aisā, śraddhān udit hotā hai tab samasta anyabhāvoṁkā bhed honese niḥśaṁk sthir honemeṁ samartha honese ātmākā ācaraṇ uday hotā huā ātmāko sādhatā hai . aise sādhya ātmākī siddhikī isaprakār upapatti hai .
parantu jab aisā anubhūtisvarūp bhagavān ātmā ābālagopāl sabake sadākāl svayaṁ hī
50