Samaysar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 6 of 642
PDF/HTML Page 39 of 675

 

samayasār
[ bhagavānashrīkundakunda-

ath prathamat ev svabhāvabhāvabhūtatayā dhruvatvamavalambamānāmanādibhāvāntaraparaparivr̥utti- vishrāntivashenāchalatvamupagatāmakhilopamānavilakṣhaṇādbhutamāhātmyatvenāvidyamānaupamyāmapavargasañgnikān gatimāpannān bhagavataḥ sarvasiddhān siddhatven sādhyasyātmanaḥ pratichchhandasthānīyān bhāvadravyastavābhyān svātmani parātmani cha nidhāyānādinidhanashrutaprakāshitatven nikhilārthasārthasākṣhātkārikevalipraṇīt- tven shrutakevalibhiḥ svayamanubhavadbhirabhihitatven cha pramāṇatāmupagatasyāsya samayaprakāshak sya prābhr̥utā- hvayasyārhatpravachanāvayavasya svaparayoranādimohaprahāṇāy bhāvavāchā dravyavāchā cha paribhāṣhaṇamupakramyate .

ṭīkā :yahān̐ (sanskr̥it ṭīkāmen) ‘ath’ shabda maṅgalake arthako sūchit karatā hai . granthake prārambhamen sarva siddhoṅko bhāv-dravyastutise apane ātmāmen tathā parake ātmāmen sthāpit karake is samay nāmak prābhr̥utakā bhāvavachan aur dravyavachanase paribhāṣhaṇ (vyākhyān) prārambha karate hainis prakār shrī kundakundāchāryadev kahate hain . ve siddha bhagavān, siddhatvake kāraṇ, sādhya jo ātmā usake pratichchhandake sthān par hain,jinake svarūpakā sansārī bhavyajīv chintavan karake, unake samān apane svarūpako dhyākar, unhīn ke samān ho jāte hain aur chāron gatiyonse vilakṣhaṇ pañchamagatimokṣhako prāpta karate hain . vah pañchamagati svabhāvasvarūp hai, isalie dhruvatvakā avalamban karatī hai . chāron gatiyān̐ paranimittase hotī hain, isalie dhruv nahīn kintu vinashvar hain . ‘dhruv’ visheṣhaṇase pañchamagatimen is vinashvaratākā vyavachchhed ho gayā . aur vah gati anādikālase parabhāvoṅke nimittase honevāle paramen bhramaṇ, usakī vishrānti (abhāv)ke vash achalatāko prāpta hai . is visheṣhaṇase, chāron gatiyommen par nimittase jo bhramaṇ hotā hai, usakā pañchamagatimen vyavachchhed ho gayā . aur vah jagatmen jo samasta upamāyogya padārtha hain unase vilakṣhaṇadbhut mahimāvālī hai, isalie use kisīkī upamā nahīn mil sakatī . is visheṣhaṇase chāron gatiyommen jo paraspar kathañchit samānatā pāī jātī hai, usakā pañchamagatimen nirākaraṇ ho gayā . aur us gatikā nām apavarga hai . dharma, artha aur kāmtrivarga kahalāte hain; mokṣhagati is vargamen nahīn hai, isalie use apavarga kahī hai .aisī pañchamagatiko siddha bhagavān prāpta hue hain . unhen apane tathā parake ātmāmen sthāpit karake, samayakā (sarva padārthoṅkā athavā jīv padārthakā) prakāshak jo prābhr̥ut nāmak arhatpravachanakā avayav hai usakā, anādikālase utpanna hue apane aur parake mohakā nāsh karaneke lie paribhāṣhaṇ karatā hūn̐ . vah arhatpravachanakā avayav anādinidhan paramāgam shabdabrahmase prakāshit honese, sarva padārthoṅke samūhako sākṣhāt karanevāle kevalī bhagavān sarvagnadev dvārā praṇīt honese aur kevaliyoṅke nikaṭavartī sākṣhāt sunanevāle tathā svayam anubhav karanevāle shrutakevalī gaṇadharadevoṅke dvārā kathit honese pramāṇatāko prāpta hai . yah anya vādiyoṅke āgamakī bhān̐ti chhadmastha (alpagnāniyon)kī kalpanā mātra nahīn hai ki jisakā apramāṇ ho .

bhāvārtha :gāthāsūtramen āchāryadevane ‘vakṣhyāmi’ kahā hai, usakā artha ṭīkākārane ‘vach

6