āstān tāvadbandhapratyayāt gnāyakasyāshuddhatvan, darshanagnānachāritrāṇyev na vidyante; yato hyanantadharmaṇyekasmin dharmiṇyaniṣhṇātasyāntevāsijanasya tadavabodhavidhāyibhiḥ kai shchiddharmaistamanushāsatān sūriṇān dharmadharmiṇoḥ svabhāvato‘bhede‘pi vyapadeshato bhedamutpādya vyavahāramātreṇaiv gnānino darshanan gnānan chāritramityupadeshaḥ . paramārthatastvekadravyaniṣhpītānantaparyāyatayaikan kiñchinmilitāsvādam- bhedamekasvabhāvamanubhavato na darshanan na gnānan na chāritran, gnāyak evaikaḥ shuddhaḥ .
ṭīkā : — is gnāyak ātmāko bandhaparyāyake nimittase ashuddhatā to dūr raho, kintu usake darshan, gnān, chāritra bhī vidyamān nahīn hain; kyoṅki ananta dharmomvāle ek dharmīmen jo niṣhṇāt nahīn hain aise nikaṭavartī shiṣhyajanako, dharmīko batalānevāle katipay dharmoṅke dvārā, upadesh karate hue āchāryoṅkā — yadyapi dharma aur dharmīkā svabhāvase abhed hai tathāpi nāmase bhed karake — vyavahāramātrase hī aisā upadesh hai ki gnānīke darshan hai, gnān hai, chāritra hai . kintu paramārthase dekhā jāye to ananta paryāyoṅko ek dravya pī gayā honese jo ek hai aise kuchh — mile hue āsvādavāle, abhed, ekasvabhāvī tattva — kā anubhav karanevāleko darshan bhī nahīn hai, gnān bhī nahīn hai, chāritra bhī nahīn hai, ek shuddha gnāyak hī hai .
bhāvārtha : — is shuddha ātmāke karmabandhake nimittase ashuddhatā hotī hai, yah bāt to dūr hī raho, kintu usake darshan, gnān, chāritrake bhī bhed nahīn hai kyoṅki vastu anantadharmarūp ekadharmī hai . parantu vyavahārī jan dharmoṅko hī samajhate hain, dharmīko nahīn jānate; isaliye vastuke kinhīn asādhāraṇ dharmoṅko upadeshamen lekar abhedarūp vastumen bhī dharmoṅke nāmarūp bhedako utpanna karake aisā upadesh diyā jātā hai ki gnānīke darshan hai, gnān hai, chāritra hai . isaprakār abhedamen bhed kiyā jātā hai, isaliye vah vyavahār hai . yadi paramārthase vichār kiyā jāye to ek dravya ananta paryāyoṅko abhedarūpase pī kar baiṭhā hai, isaliye usamen bhed nahīn hai .
yahān̐ koī kah sakatā hai ki paryāy bhī dravyake hī bhed hain, avastu nahīn; tab phi ra unhen vyavahār kaise kahā jā sakatā hai ? usakā samādhān yah hai : — yah ṭhīk hai, kintu yahān̐ dravyadr̥uṣhṭise abhedako pradhān karake upadesh diyā hai . abhedadr̥uṣhṭimen bhedako gauṇ kahanese hī abhed bhalībhān̐ti mālūm ho sakatā hai . isaliye bhedako gauṇ karake use vyavahār kahā hai . yahān̐ yah abhiprāy hai ki bhedadr̥uṣhṭimen nirvikalpa dashā nahīn hotī aur sarāgīke vikalpa hote rahate hain; isaliye jahān̐ tak rāgādik dūr nahīn ho jāte vahān̐ tak bhedako gauṇ karake abhedarūp nirvikalpa anubhav karāyā gayā hai . vītarāg honeke bād bhedābhedarūp vastukā gnātā ho jātā hai vahān̐ nayakā ālamban hī nahīn rahatā ..7..
18