ih khalu tadasAdhAraNalakShaNAkalanAtklIbatvenAtyantavimUDhAH santastAttvikamAtmAn- majAnanto bahavo bahudhA paramapyAtmAnamiti pralapanti . naisargikarAgadveShakalmAShit- madhyavasAnamev jIvastathAvidhAdhyavasAnAt a.ngArasyev kArShNyAdatiriktatvenAnyasyAnup- labhyamAnatvAditi kechit . anAdyanantapUrvAparIbhUtAvayavaikasa.nsaraNakriyArUpeN krIDatkarmaiv jIvaH karmaNo.atiriktatvenAnyasyAnupalabhyamAnatvAditi kechit . tIvramandAnubhavabhidyamAnadura.nt- rAgarasanirbharAdhyavasAnasa.ntAn ev jIvastato.atiriktasyAnyasyAnupalabhyamAnatvAditi kechit . navapurANAvasthAdibhAven pravartamAna.n nokarmaiv jIvaH sharIrAdatiriktatvenAnyasyAnu- palabhyamAnatvAditi kechit . vishvamapi puNyapAparUpeNAkrAman karmavipAk ev jIvaH shubhAshubhabhAvAdatiriktatvenAnyasyAnupalabhyamAnatvAditi kechit . sAtAsAtarUpeNAbhi- vyAptasamastatIvramandatvaguNAbhyA.n bhidyamAnaH karmAnubhav ev jIvaH sukhaduHkhAtiriktatve- mithyAdR^iShTi jIv [param ] parako [AtmAna.n ] AtmA [vadanti ] kahate hai.n . [te ] unhe.n [nishchayavAdibhiH ] nishchayavAdiyo.nne ( — satyArthavAdiyo.nne) [paramArthavAdinaH ] paramArthavAdI ( — satyArthavaktA) [na nirdiShTAH ] nahI.n kahA hai .
TIkA : — is jagatame.n AtmAkA asAdhAraN lakShaN na jAnaneke kAraN napu.nsakatAse atyanta vimU.Dh.h.h hote hue, tAttvik (paramArthabhUt) AtmAko na jAnanevAle bahutase aj~nAnI jan anek prakArase parako bhI AtmA kahate hai.n, bakate hai.n . koI to aisA kahate hai.n ki svAbhAvik arthAt svayamev utpanna hue rAg-dveShake dvArA malin jo adhyavasAn (arthAt mithyA abhiprAy yukta vibhAvapariNAm) vah hI jIv hai, kyo.nki jaise kAlepanase anya alag koI koyalA dikhAI nahI.n detA usIprakAr tathAvidh adhyavasAnase bhinna anya koI AtmA dikhAI nahI.n detA .1. koI kahate hai.n ki anAdi jisakA pUrva avayav hai aur ananta jisakA bhaviShyakA avayav hai aisI ek sa.nsaraNarUp (bhramaNarUp) jo kriyA hai usarUpase krI.DA karatA huA karma hI jIv hai, kyo.nki karmase bhinna anya koI jIv dikhAI nahI.n detA .2. koI kahate hai.n ki tIvra-manda anubhavase bhedarUp honevAle, duranta (jisakA anta dUr hai aisA) rAgarUp rasase bhare hue adhyavasAno.nkI santati (paripATI) hI jIv hai, kyo.nki usase anya alag koI jIv dikhAI nahI.n detA .3. koI kahate hai.n ki naI aur purAnI avasthA ityAdi bhAvase pravartamAn nokarma hI jIv hai, kyo.nki sharIrase anya alag koI jIv dikhAI nahI.n detA .4. koI yah kahate hai.n ki samasta lokako puNyapAparUpase vyApta karatA huA karmakA vipAk hI jIv hai, kyo.nki shubhAshubh bhAvase anya alag koI jIv dikhAI nahI.n detA .5. koI