bhedadarshanAttrasasthAvarANA.n bhasman iv niHsha.nk mupamardanen hi.nsA.abhAvAdbhavatyev bandhasyAbhAvaH . tathA raktadviShTavimUDho jIvo badhyamAno mochanIy iti rAgadveShamohebhyo jIvasya paramArthato bhedadarshanen mokShopAyaparigrahaNAbhAvAt bhavatyev mokShasyAbhAvaH .
rAyA hu Niggado tti ya eso balasamudayassa Adeso .
vavahAreN du vuchchadi tatthekko Niggado rAyA ..47.. paramArthakA kahanevAlA hai isalie, aparamArthabhUt hone par bhI, dharmatIrthakI pravR^itti karaneke lie (vyavahAranay) batalAnA nyAyasa~N.hgat hI hai . parantu yadi vyavahAranay na batAyA jAye to, paramArthase ( – nishchayanayase) jIv sharIrase bhinna batAye jAneke kAraN, jaise bhasmako masal deneme.n hi.nsAkA abhAv hai usIprakAr, trasasthAvar jIvo.nko niHsha.nkatayA masal dene – kuchal dene (ghAt karane)me.n bhI hi.nsAkA abhAv ThaharegA aur is kAraN bandhakA hI abhAv siddha hogA; tathA paramArthake dvArA jIv rAgadveShamohase bhinna batAye jAneke kAraN, ‘rAgI, dveShI, mohI jIv karmase ba.NdhatA hai use Chu.DAnA’ — isaprakAr mokShake upAyake grahaNakA abhAv ho jAyegA aur isase mokShakA hI abhAv hogA . (isaprakAr yadi vyavahAranay na batAyA jAy to bandha-mokShakA abhAv ThaharatA hai .)
bhAvArtha : — paramArthanay to jIvako sharIr tathA rAgadveShamohase bhinna kahatA hai . yadi isIkA ekAnta grahaN kiyA jAye to sharIr tathA rAgadveShamoh pudgalamay siddha ho.nge, to phi ra pudgalakA ghAt karanese hi.nsA nahI.n hogI tathA rAgadveShamohase bandha nahI.n hogA . isaprakAr, paramArthase jo sa.nsAr-mokSha dono.nkA abhAv kahA hai ekAntase yah hI ThaharegA . kintu aisA ekAntarUp vastukA svarUp nahI.n hai; avastukA shraddhAn, j~nAn, AcharaN avasturUp hI hai . isaliye vyavahAranayakA upadesh nyAyaprApta hai . isaprakAr syAdvAdase dono.n nayo.nkA virodh miTAkar shraddhAn karanA so samyaktva hai ..46..
ab shiShya pUChatA hai ki yah vyavahAranay kis dR^iShTAntase pravR^itta huA hai ? usakA uttar kahate hai.n : —
96