sah na kartR^ikarmabhAvaH .
svapariNAma.n jAnato jIvasya sah pudgalen kartR^ikarmabhAvaH ki.n bhavati ki.n na bhavatIti chet — Na vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na paradavvapajjAe .
NANI jANa.nto vi hu sagapariNAma.n aNeyaviha.n ..77.. vyApyalakShaNavAlA paradravyapariNAmasvarUp karma hai, use na karanevAle j~nAnIko pudgalake sAth kartAkarmabhAv nahI.n hai . bhAvArtha : — jIv pudgalakarmako jAnatA hai tathApi use pudgalake sAth kartAkarmapanA nahI.n hai .
sAmAnyatayA kartAkA karma tIn prakArakA kahA jAtA hai — nirvartya, vikArya aur prApya . kartAke dvArA, jo pahale na ho aisA navIn kuCh utpanna kiyA jAye so kartAkA nirvartya karma hai . kartAke dvArA, padArthame.n vikAr – parivartan karake jo kuCh kiyA jAye vah kartAkA vikArya karma hai . kartA, jo nayA utpanna nahI.n karatA tathA vikAr karake bhI nahI.n karatA, mAtra jise prApta karatA hai vah kartAkA prApya karma hai .
jIv pudgalakarmako navIn utpanna nahI.n kar sakatA, kyo.nki chetan ja.Dko kaise utpanna kar sakatA hai ? isaliye pudgalakarma jIvakA nirvartya karma nahI.n hai . jIv pudgalame.n vikAr karake use pudgalakarmarUp pariNaman nahI.n karA sakatA, kyo.nki chetan ja.Dko kaise pariNamit kar sakatA hai ? isaliye pudgalakarma jIvakA vikArya karma bhI nahI.n hai . paramArthase jIv pudgalako grahaN nahI.n kar sakatA, kyo.nki amUrtik padArtha mUrtikako kaise grahaN kar sakatA hai ? isaliye pudgalakarma jIvakA prApya karma bhI nahI.n hai . isaprakAr pudgalakarma jIvakA karma nahI.n hai aur jIv usakA kartA nahI.n hai . jIvakA svabhAv j~nAtA hai, isaliye j~nAnarUp pariNaman karatA huA svaya.n pudgalakarmako jAnatA hai; isaliye pudgalakarmako jAnanevAle aise jIvakA parake sAth kartAkarmabhAv kaise ho sakatA hai ? nahI.n ho sakatA ..76..
ab prashna karatA hai ki apane pariNAmako jAnanevAle aise jIvako pudgalake sAth kartAkarmabhAv (kartAkarmapanA) hai yA nahI.n ? usakA uttar kahate hai.n : —
paradravyaparyAyo.n na praName, nahi.n grahe, nahi.n Upaje ..77..