ityAdividhinA rAgAdeH karmaNaH kartA pratibhAti .
usake nimittase honevAlA us prakArakA anubhav AtmAse abhinnatAke kAraN pudgalase sadA hI atyanta bhinna hai . jab AtmA aj~nAnake kAraN us rAgadveShasukhaduHkhAdikA aur usake anubhavakA paraspar visheSh nahI.n jAnatA ho tab ekatvake adhyAsake kAraN, shIt-uShNakI bhA.Nti (arthAt jaise shIt-uShNarUpase AtmAke dvArA pariNaman karanA ashakya hai usI prakAr), jinake rUpame.n AtmAke dvArA pariNaman karanA ashakya hai aise rAgadveShasukhaduHkhAdirUp aj~nAnAtmAke dvArA pariNamit hotA huA (arthAt pariNamit honA mAnatA huA), j~nAnakA aj~nAnatva pragaT karatA huA, svaya.n aj~nAnamay hotA huA, ‘yah mai.n rAgI hU.N (arthAt yah mai.n rAg karatA hU.N)’ ityAdi vidhise rAgAdi karmakA kartA pratibhAsit hotA hai
bhAvArtha : — rAgadveShasukhaduHkhAdi avasthA pudgalakarmake udayakA svAd hai; isaliye vah, shIt-uShNatAkI bhA.Nti, pudgalakarmase abhinna hai aur AtmAse atyanta bhinna hai . aj~nAnake kAraN AtmAko usakA bhedaj~nAn na honese yah jAnatA hai ki yah svAd merA hI hai; kyo.nki j~nAnakI svachChatAke kAraN rAgadveShAdikA svAd, shIt-uShNatAkI bhA.Nti, j~nAname.n pratibimbit hone par, mAno.n j~nAn hI rAgadveSh ho gayA ho isaprakAr aj~nAnIko bhAsit hotA hai . isaliye vah yah mAnatA hai ki ‘mai.n rAgI hU.N, mai.n dveShI hU.N, mai.n krodhI hU.N, mai.n mAnI hU.N ’ ityAdi . isaprakAr aj~nAnI jIv rAgadveShAdikA kartA hotA hai ..92..
ab yah batalAte hai.n ki j~nAnase karma utpanna nahI.n hotA : —
gAthArtha : — [param ] jo parako [AtmAnam ] apanerUp [akurvan ] nahI.n karatA [cha ]
168