Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 173 of 642
PDF/HTML Page 206 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
kartA-karma adhikAr
173

karotyevamAtmA, tadayamasheShavastusambandhavidhuraniravadhivishuddhachaitanyadhAtumayo.apyaj~nAnAdev savikAr- sopAdhIkR^itachaitanyapariNAmatayA tathAvidhasyAtmabhAvasya kartA pratibhAtItyAtmano bhUtAviShTadhyAnA- viShTasyev pratiShThita.n kartR^itvamUlamaj~nAnam . tathA hiyathA khalu bhUtAviShTo.aj~nAnAdbhUtAtmAnAvekI- kurvannamAnuShochitavishiShTacheShTAvaShTambhanirbharabhaya~N.hkarArambhagambhIrAmAnuShavyavahAratayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti, tathAyamAtmApyaj~nAnAdev bhAvyabhAvakau parAtmAnAvekIkurvannavikArAnubhUtimAtra- bhAvakAnuchitavichitrabhAvyakrodhAdivikArakarambitachaitanyapariNAmavikAratayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti . yathA vA.aparIkShakAchAryAdeshen mugdhaH kashchinmahiShadhyAnAviShTo.aj~nAnAnmahiShAtmAnAvekI- kurvannAtmanyabhra~N.hkaShaviShANamahAmahiShatvAdhyAsAtprachyutamAnuShochitApavarakadvAravinissaraNatayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti, tathAyamAtmA.apyaj~nAnAd j~neyaj~nAyakau parAtmAnAvekIkurvannAtmani paradravyAdhyAsAnnoindriyaviShayIkR^itadharmAdharmAkAshakAlapudgalajIvAntaraniruddhashuddhachaitanyadhAtutayA ityAdikI bhA.Nti AtmA paradravyo.nko apanerUp karatA hai aur apaneko bhI paradravyarUp karatA hai; isaliye yah AtmA, yadyapi vah samasta vastuo.nke sambandhase rahit asIm shuddha chaitanyadhAtumay hai tathApi, aj~nAnake kAraN hI savikAr aur sopAdhik kiye gaye chaitanyapariNAmavAlA honese us prakArake apane bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai . isaprakAr, bhUtAviShTa (jisake sharIrame.n bhUt praviShTa ho aise) puruShakI bhA.Nti aur dhyAnAviShTa (dhyAn karanevAle) puruShakI bhA.Nti, AtmAke kartR^itvakA mUl aj~nAn siddha huA . yah pragaT dR^iShTAtase samajhAte hai.n :

jaise bhUtAviShTa puruSh aj~nAnake kAraN bhUtako aur apaneko ek karatA huA, amanuShyochit vishiShTa cheShTAo.nke avalamban sahit bhaya.nkar 1Arambhase yukta amAnuShik vyavahAravAlA honese us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai; isIprakAr yah AtmA bhI aj~nAnake kAraN hI bhAvya- bhAvakarUp parako aur apaneko ek karatA huA, avikAr anubhUtimAtra bhAvakake liye anuchit vichitra bhAvyarUp krodhAdi vikAro.nse mishrit chaitanyapariNAmavikAravAlA honese us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai . aur jaise aparIkShak AchAryake upadeshase bhai.nsekA dhyAn karatA huA koI bholA puruSh aj~nAnake kAraN bhai.nseko aur apaneko ek karatA huA, ‘mai.n gaganasparshI sI.ngo.nvAlA ba.DA bhai.nsA hU.N’ aise adhyAsake kAraN manuShyochit jo kamareke dvArame.nse bAhar nikalanA usase chyut hotA huA us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai, isIprakAr yah AtmA bhI aj~nAnake kAraN j~neyaj~nAyakarUp parako aur apaneko ek karatA huA, ‘mai.n paradravya hU.N’ aise adhyAsake kAraN manake viShayabhUt kie gae dharma, adharma, AkAsh, kAl, pudgal aur anya jIvake dvArA (apanI)

1. Arambha = kArya; vyApAr; hi.nsAyukta vyApAr .