je poggaladavvANa.n pariNAmA ho.nti NANaAvaraNA .
vyApArako kadAchit aj~nAnake kAraN yog aur upayogakA to AtmA bhI kartA (kadAchit) bhale ho tathApi paradravyasvarUp karmakA kartA to (nimittarUpase bhI kadApi) nahI.n hai .
bhAvArtha : — yog arthAt (man-vachan-kAyake nimittase honevAlA) Atmapradesho.nkA parispandan (chalan) aur upayog arthAt j~nAnakA kaShAyo.nke sAth upayukta honA-ju.DnA . yah yog aur upayog ghaTAdik aur krodhAdikako nimitta hai.n, isaliye unhe.n to ghaTAdik tathA krodhAdikakA nimittakartA kahA jAye, parantu AtmAko unakA kartA nahI.n kahA jA sakatA . AtmAko sa.nsAr-avasthAme.n aj~nAnase mAtra yog-upayogakA kartA kahA jA sakatA hai .
tAtparya yah hai ki — dravyadR^iShTise koI dravya kisI anya dravyakA kartA nahI.n hai; parantu paryAyadR^iShTise kisI dravyakI paryAy kisI samay kisI anya dravyakI paryAyako nimitta hotI hai, isaliye is apekShAse ek dravyakA pariNAm anya dravyake pariNAmakA nimittakartA kahalAtA hai . paramArthase dravya apane hI pariNAmakA kartA hai; anyake pariNAmakA anyadravya kartA nahI.n hotA ..100..
ab yah kahate hai.n ki j~nAnI j~nAnakA hI kartA hai : —
gAthArtha : — [ye ] jo [j~nAnAvaraNAni ] j~nAnAvaraNAdik [pudgaladravyANA.n ] pudgaladravyo.nke [pariNAmAH ] pariNAm [bhavanti ] hai.n [tAni ] unhe.n [yaH AtmA ] jo AtmA [na karoti ] nahI.n karatA, parantu [jAnAti ] jAnatA hai [saH ] vah [j~nAnI ] j~nAnI [bhavati ] hai .
182