Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 201 of 642
PDF/HTML Page 234 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
kartA-karma adhikAr
201

yadi karmaNi svayamabaddhaH san jIvaH krodhAdibhAven svayamev na pariNamet tadA sa kilApariNAmyev syAt . tathA sati sa.nsArAbhAvaH . ath pudgalakarma krodhAdi jIva.n krodhAdibhAven pariNAmayati tato na sa.nsArAbhAv iti tarkaH . ki.n svayamapariNamamAna.n pariNamamAna.n vA pudgalakarma krodhAdi jIva.n krodhAdibhAven pariNAmayet ? na tAvatsvayamapariNamamAnaH pareN pariNamayitu.n pAryet; na hi svato.asatI shaktiH kartumanyen pAryate . svaya.n pariNamamAnastu na para.n pariNamayitAramapekShet; na hi vastushaktayaH paramapekShante . tato jIvaH pariNAmasvabhAvaH svayamevAstu . tathA sati garuD- dhyAnapariNataH sAdhakaH svaya.n garuD ivAj~nAnasvabhAvakrodhAdipariNatopayogaH sa ev svaya.n krodhAdiH syAt . iti siddha.n jIvasya pariNAmasvabhAvatvam . apane Ap [krodhabhAven ] krodhabhAvase [pariNamate ] pariNamatA hai [eShA te buddhiH ] aisI terI buddhi ho, to [krodhaH ] krodh [jIva.n ] jIvako [krodhatvam ] krodharUp [pariNAmayati ] pariNaman karAtA hai [iti ] yah kathan [mithyA ] mithyA siddha hotA hai .

isaliye yah siddhAnta hai ki [krodhopayuktaH ] krodhame.n upayukta (arthAt jisakA upayog krodhAkAr pariNamit huA hai aisA) [AtmA ] AtmA [krodhaH ] krodh hI hai, [mAnopayuktaH ] mAname.n upayukta AtmA [mAnaH ev ] mAn hI hai, [mAyopayuktaH ] mAyAme.n upayukta AtmA [mAyA ] mAyA hai [cha ] aur [lobhopayuktaH ] lobhame.n upayukta AtmA [lobhaH ] lobh [bhavati ] hai .

TIkA :yadi jIv karmame.n svaya.n na ba.NdhatA huA krodhAdibhAvase svayamev nahI.n pariNamatA ho, to vah vAstavame.n apariNAmI hI siddha hogA . aisA honese sa.nsArakA abhAv hogA . yadi yahA.N yah tarka upasthit kiyA jAye ki ‘‘pudgalakarma jo krodhAdik hai vah jIvako krodhAdibhAvarUp pariNamAtA hai, isaliye sa.nsArakA abhAv nahI.n hotA’’, to usakA nirAkaraN do pakSha lekar isaprakAr kiyA jAtA hai kipudgalakarma krodhAdik hai vah svaya.n apariNamate hue jIvako krodhAdibhAvarUp pariNamAtA hai, yA svaya.n pariNate hueko ? pratham, svaya.n apariNamate hueko parake dvArA nahI.n pariNamAyA jA sakatA; kyo.nki (vastume.n) jo shakti svataH na ho use anya koI nahI.n kar sakatA . aur svaya.n pariNamate hueko to anya pariNamAnevAlekI apekShA nahI.n hotI; kyo.nki vastukI shaktiyA.N parakI apekShA nahI.n rakhatI . (isaprakAr dono.n pakSha asatya hai.n .) isaliye jIv pariNamanasvabhAvavAlA svayamev ho . aisA honese, jaise garu.Dke dhyAnarUp pariNamit ma.ntrasAdhak svaya.n garu.D.h.h hai usIprakAr, aj~nAnasvabhAvavAle krodhAdirUp jisakA upayog pariNamit huA hai aisA jIv hI svaya.n krodhAdi hai . isaprakAr jIvakA pariNAmasvabhAvatva siddha huA .

bhAvArtha :jIv pariNAmasvabhAv hai . jab apanA upayog krodhAdirUp pariNamatA hai tab svaya.n krodhAdirUp hI hotA hai aisA jAnanA ..121 se 125..

26