j~naptau karotishcha na bhAsate.antaH .
j~nAtA na karteti tataH sthita.n cha ..97..
kvachit na hi vetti ] jo karatA hai vah kabhI jAnatA nahI.n [tu ] aur [yaH vetti saH kvachit na
karoti ] jo jAnatA hai vah kabhI karatA nahI.n .
bhAvArtha : — jo kartA hai vah j~nAtA nahI.n aur jo j~nAtA hai vah kartA nahI.n .96. ab yah kahate hai.n ki isIprakAr karane aur jAnanerUp dono.n kriyAe.N bhinna hai.n : —
shlokArtha : — [karotau antaH j~naptiH na hi bhAsate ] karanerUp kriyAke bhItar jAnanerUp kriyA bhAsit nahI.n hotI [cha ] aur [j~naptau antaH karotiH na bhAsate ] jAnanerUp kriyAke bhItar karanerUp kriyA bhAsit nahI.n hotI; [tataH j~naptiH karotiH cha vibhinne ] isaliye j~naptikriyA aur ‘karoti’ kriyA dono.n bhinna hai; [cha tataH iti sthita.n ] aur isase yah siddha huA ki [j~nAtA kartA na ] jo j~nAtA hai vah kartA nahI.n hai .
bhAvArtha : — jab AtmA isaprakAr pariNaman karatA hai ki ‘mai.n paradravyako karatA hU.N’ tab to vah kartAbhAvarUp pariNamanakriyAke karanese arthAt ‘karoti’-kriyAke karanese kartA hI hai aur jab vah isaprakAr pariNaman karatA hai ki ‘mai.n paradravyako jAnatA hU.N’ tab j~nAtAbhAvarUp pariNaman karanese arthAt j~naptikriyAke karanese j~nAtA hI hai .
yahA.N koI prashna karatA hai ki avirat-samyagdR^iShTi Adiko jab tak chAritramohakA uday rahatA hai tab tak vah kaShAyarUp pariNaman karatA hai, isaliye usakA vah kartA kahalAtA hai yA nahI.n ? usakA samAdhAn : — avirat-samyagdR^iShTi ityAdike shraddhA-j~nAname.n paradravyake svAmitvarUp kartR^itvakA abhiprAy nahI.n hai; jo kaShAyarUp pariNaman hai vah udayakI 1balavattAke kAraN hai; vah usakA j~nAtA hai; isaliye usake aj~nAn sambandhI kartR^itva nahI.n hai . nimittakI balavattAse honevAle pariNamanakA phal ki.nchit hotA hai vah sa.nsArakA kAraN nahI.n hai . jaise vR^ikShakI ja.D.h.h kAT deneke bAd vah vR^ikSha kuCh samay tak rahe athavA na rahe — pratikShaN usakA nAsh hI hotA jAtA hai, isIprakAr yahA.N bhI samajhanA .97.
232
1 dekho gAthA 131ke bhAvArthake nIchekA phU TanoT .