Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 288 of 642
PDF/HTML Page 321 of 675

 

288
samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
parasparamatyanta.n svarUpavaiparItyen paramArthAdhArAdheyasambandhashUnyatvAt . na cha yathA j~nAnasya jAnattA
svarUpa.n tathA krudhyattAdirapi, krodhAdInA.n cha yathA krudhyattAdi svarUpa.n tathA jAnattApi ka tha.nchanApi
vyavasthApayitu.n shakyet, jAnattAyAH krudhyattAdeshcha svabhAvabhedenodbhAsamAnatvAt svabhAvabhedAchcha vastubhed
ev iti nAsti j~nAnAj~nAnayorAdhArAdheyatvam
. ki.nch yadA kilaikamevAkAsha.n
svabuddhimadhiropyAdhArAdheyabhAvo vibhAvyate tadA sheShadravyAntarAdhiropanirodhAdev buddherna
bhinnAdhikaraNApekShA prabhavati
. tadaprabhave chaikamAkAshamevaikasminnAkAsh ev pratiShThita.n vibhAvayato
na parAdhArAdheyatva.n pratibhAti . eva.n yadaikamev j~nAna.n svabuddhimadhiropyAdhArAdheyabhAvo vibhAvyate tadA
sheShadravyAntarAdhiropanirodhAdev buddherna bhinnAdhikaraNApekShA prabhavati . tadaprabhave chaika.n j~nAnamevaikasmin
j~nAn ev pratiShThita.n vibhAvayato na parAdhArAdheyatva.n pratibhAti . tato j~nAnamev j~nAne ev, krodhAday
ev krodhAdiShveveti sAdhu siddha.n bhedavij~nAnam .
viruddha honese) unake paramArthabhUt AdhAraAdheyasambandha nahI.n hai . aur jaise j~nAnakA svarUp
jAnanakriyA hai usIprakAr (j~nAnakA svarUp) krodhAdikriyA bhI ho, athavA jaise krodhAdikA svarUp
krodhAdikriyA hai usIprakAr (krodhAdikA svarUp) jAnanakriyA bhI ho aisA kisI bhI prakArase
sthApit nahI.n kiyA jA sakatA; kyo.nki jAnanakriyA aur krodhAdikriyA bhinna-bhinna svabhAvase
prakAshit hotI hai.n aur is bhA.Nti svabhAvo.nke bhinna honese vastue.N bhinna hI hai.n
. isaprakAr j~nAn tathA
aj~nAname.n (krodhAdikame.n) AdhArAdheyatva nahI.n hai .

isIko visheSh samajhAte hai.n :jab ek hI AkAshako apanI buddhime.n sthApit karake (AkAshake) AdhAraAdheyabhAvakA vichAr kiyA jAtA hai tab AkAshako sheSh anya dravyo.nme.n Aropit karanekA nirodh honese (arthAt anya dravyo.nme.n sthApit karanA ashakya honese) buddhime.n bhinna AdhArakI apekShA

prabhavit nahI.n hotI; aur unake prabhavit nahI.n honese ‘ek AkAsh hI ek

AkAshame.n hI pratiShThit hai’ yah bhalIbhA.Nti samajh liyA jAtA hai aur isaliye aisA samajh lenevAleko par-AdhArAdheyatva bhAsit nahI.n hotA . isaprakAr jab ek hI j~nAnako apanI buddhime.n sthApit karake (j~nAnake) AdhAraAdheyabhAvakA vichAr kiyA jAye tab j~nAnako sheSh anya dravyo.nme.n Aropit karanekA nirodh hI honese buddhime.n bhinna AdhArakI apekShA prabhavit nahI.n hotI; aur usake prabhavit nahI.n honese, ‘ek j~nAn hI ek j~nAname.n hI pratiShThit hai’ yah bhalIbhA.Nti samajh liyA jAtA hai aur isaliye aisA samajh lenevAleko par-AdhArAdheyatva bhAsit nahI.n hotA . isaliye j~nAn hI j~nAname.n hI hai, aur krodhAdik hI krodhAdime.n hI hai . prabhavit nahI.n hotI = lAgU nahI.n hotI; lag sakatI nahI.n; shaman ho jAtI hai; udbhUt nahI.n hotI .