rantardAruNadAraNen parito j~nAnasya rAgasya cha .
shuddhaj~nAnaghanaughamekamadhunA santo dvitIyachyutAH ..126..
isaprakAr (j~nAnakA aur krodhAdik tathA karma-nokarmakA) bhedavij~nAn bhalIbhA.Nti siddha huA .
bhAvArtha : — upayog to chaitanyakA pariNaman honese j~nAnasvarUp hai aur krodhAdi bhAvakarma, j~nAnAvaraNAdi dravyakarma tathA sharIrAdi nokarma — sabhI pudgaladravyake pariNAm honese ja.D.h.h hai; uname.n aur j~nAname.n pradeshabhed honese atyanta bhed hai . isaliye upayogame.n krodhAdik, karma tathA nokarma nahI.n hai aur krodhAdime.n, karmame.n tathA nokarmame.n upayog nahI.n hai.n . isaprakAr uname.n pAramArthik AdhArAdheyasambandha nahI.n hai; pratyek vastukA apanA apanA AdhArAdheyatva apane-apaneme.n hI hai . isaliye upayog upayogame.n hI hai aur krodh, krodhame.n hI hai . isaprakAr bhedavij~nAn bhalIbhA.Nti siddha ho gayA . (bhAvakarma ityAdikA aur upayogakA bhed jAnanA so bhedavij~nAn hai .).181-183.
shlokArtha : — [chaidrUpya.n jaDarUpatA.n cha dadhatoH j~nAnasya rAgasya cha ] chidrUpatAko dhAraN karanevAlA j~nAn aur ja.DrUpatAko dhAraN karanevAlA rAg — [dvayoH ] dono.nkA, [antaH ] antara.ngame.n [dAruNadAraNen ] dAruN vidAraNake dvArA (bhed karanevAlA ugra abhyAsake dvArA), [paritaH vibhAga.n kR^itvA ] sabhI orase vibhAg ka rake ( — sampUrNatayA dono.nko alag karake — ), [ida.n nirmalam bhedaj~nAnam udeti ] yah nirmal bhedaj~nAn udayako prApta huA hai; [adhunA ] isaliye ab [ek m shuddha-j~nAnaghan-ogham adhyAsitAH ] ek shuddhavij~nAnaghanake pu~njame.n sthit aur [dvitIy-chyutAH ] anyase arthAt rAgase rahit [santaH ] he satpuruSho.n ! [modadhvam ] mudit hoo .
bhAvArtha : — j~nAn to chetanAsvarUp hai aur rAgAdik pudgalavikAr honese ja.D.h.h hai.n; kintu aj~nAnase aisA bhAsit hotA hai ki mAno.n j~nAn bhI rAgAdirUp ho gayA ho, arthAt j~nAn aur rAgAdik dono.n ekarUp – ja.DrUp – bhAsit hote hai.n . jab a.ntara.ngame.n j~nAn aur rAgAdikA bhed karanekA tIvra abhyAs karanese bhedaj~nAn pragaT hotA hai tab yah j~nAt hotA hai ki j~nAnakA svabhAv to mAtra jAnanekA hI hai, j~nAname.n jo rAgAdikI kaluShatA – AkulatArUp sa~N.hkalpa-vikalpa bhAsit hote hai.n ve sab pudgalavikAr hai.n, ja.D.h.h hai.n . isaprakAr j~nAn aur rAgAdike bhedakA svAd AtA hai arthAt anubhav hotA hai . jab aisA bhedaj~nAn hotA hai tab AtmA Anandit hotA hai, kyo.nki use j~nAt hai ki ‘‘svaya.n