kasta.n vedayate ? yadi vedakabhAvapR^iShThabhAvI bhAvo.anyasta.n vedayate, tadA tadbhavanAtpUrva.n sa vinashyati; ki.n
sa vedayate ? iti kA.nkShamANabhAvavedanAnavasthA . tA.n cha vijAnan j~nAnI na ki.nchidev kA.nkShati .
(svAgatA) vedyavedakavibhAvachalatvAd vedyate na khalu kA.nkShitamev . ten kA.nkShati na ki.nchan vidvAn sarvato.apyativirakti mupaiti ..147.. vedyabhAvakA vedan karatA hai, to (vahA.N aisA hai ki) us anya vedyabhAvake utpanna honese pUrva hI vah vedakabhAv naShTa ho jAtA hai; tab phi ra us dUsare vedyabhAvakA kaun vedan karegA ? yadi yah kahA jAye ki vedanabhAvake bAd utpanna honevAlA dUsarA vedakabhAv usakA vedan karatA hai, to (vahA.N aisA hai ki) is dUsare vedakabhAvake utpanna honese pUrva hI vah vedyabhAv vinaShTa ho jAtA hai; tab phi ra vah dUsarA vedakabhAv kisakA vedan karegA ? isaprakAr kA.nkShamAN bhAvake vedanakI anavasthA hai . us anavasthAko jAnatA huA j~nAnI kuCh bhI vA.NChA nahI.n karatA .
bhAvArtha : — vedakabhAv aur vedyabhAvame.n kAl bhed hai . jab vedakabhAv hotA hai tab vedyabhAv nahI.n hotA aur jab vedyabhAv hotA hai tab vedakabhAv nahI.n hotA . jab vedakabhAv AtA hai tab vedyabhAv vinaShTa ho chukatA hai; tab phi ra vedakabhAv kisakA vedan karegA ? aur jab vedyabhAv AtA hai tab vedakabhAv vinaShTa ho chukatA hai; tab phi ra vedakabhAvake binA vedyakA kaun vedan karegA ? aisI avyavasthAko jAnakar j~nAnI svaya.n j~nAtA hI rahatA hai, vA.NChA nahI.n karatA .
yahA.N prashna hotA hai ki — AtmA to nitya hai, isaliye vah dono.n bhAvo.nkA vedan kar sakatA hai; tab phi ra j~nAnI vA.NChA kyo.n na kare ? samAdhAn — vedya-vedakabhAv vibhAvabhAv hai, svabhAvabhAv nahI.n, isaliye ve vinashvar hai.n . ataH vA.NChA karanevAlA vedyabhAv jab tak AtA hai tab tak vedakabhAv (bhoganevAlA bhAv) naShTa ho jAtA hai, aur dUsarA vedakabhAv Aye tab tak vedyabhAv naShTa ho jAtA hai; isaprakAr vA.NChit bhog to nahI.n hotA . isaliye j~nAnI niShphal vA.NChA kyo.n kare ? jahA.N manovA.NChitakA vedan nahI.n hotA vahA.N vA.NChA karanA aj~nAn hai ..216..
ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [vedya-vedak-vibhAv-chalatvAt ] vedya-vedak rUp vibhAvabhAvo.nkI chalatA (asthiratA) honese [khalu ] vAstavame.n [kA.nkShitam ev vedyate na ] vA.NChitakA vedan nahI.n hotA;
338