yAvattAvadida.n sadaiv hi bhavennAtra dvitIyodayaH .
nishsha.nk : satata.n svaya.n sa sahaja.n j~nAna.n sadA vindati ..160..
ab AkasmikabhayakA kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [etat svataH siddha.n j~nAnam kil eka.n ] yah svataHsiddha j~nAn ek hai, [anAdi ] anAdi hai, [anantam ] ananta hai, [achala.n ] achal hai . [ida.n yAvat tAvat sadA ev hi bhavet ] vah jab tak hai tab tak sadA hI vahI hai, [atra dvitIyodayaH na ] usame.n dUsarekA uday nahI.n hai . [tat ] isaliye [atra Akasmikam ki.nchan na bhavet ] is j~nAname.n Ak smik kuCh bhI nahI.n hotA . [j~nAninaH tad-bhIH kutaH ] aisA jAnanevAle j~nAnIko ak smAtkA bhay ka hA.Nse ho sakatA hai ? [saH svaya.n satata.n nishsha.nkaH sahaja.n j~nAna.n sadA vindati ] vah to svaya.n nirantar niHsha.nk vartatA huA sahaj j~nAnakA sadA anubhav karatA hai .
bhAvArtha : — ‘yadi kuCh anirdhArit aniShTa ekAek utpanna hogA to ?’ aisA bhay rahanA Akasmikabhay hai . j~nAnI jAnatA hai ki — AtmAkA j~nAn svataHsiddha, anAdi, ana.nt, achal, ek hai . usame.n dUsarA kuCh utpanna nahI.n ho sakatA; isaliye usame.n kuCh bhI anirdhArit kahA.Nse hogA arthAt akasmAt kahA.Nse hogA ? aisA jAnanevAle j~nAnIko Akasmik bhay nahI.n hotA, vah to niHsha.nk vartatA huA apane j~nAnabhAvakA nirantar anubhav karatA hai .
isaprakAr j~nAnIko sAt bhay nahI.n hote .
prashna : — aviratasamyagdR^iShTi Adiko bhI j~nAnI kahA hai aur unake bhayaprakR^itikA uday hotA hai tathA usake nimittase unake bhay hotA huA bhI dekhA jAtA hai; tab phi ra j~nAnI nirbhay kaise hai ?
samAdhAn : — bhayaprakR^itike udayake nimittase j~nAnIko bhay utpanna hotA hai . aur antarAyake prabal udayase nirbal honeke kAraN us bhayakI vedanAko sahan na kar sakanese j~nAnI us bhayakA ilAj bhI karatA hai . parantu use aisA bhay nahI.n hotA ki jisase jIv svarUpake j~nAnashraddhAnase chyut ho jAye . aur jo bhay utpanna hotA hai vah mohakarmakI bhay nAmak prakR^itikA doSh hai; j~nAnI svaya.n usakA svAmI hokar kartA nahI.n hotA, j~nAtA hI rahatA hai . isaliye j~nAnIke bhay nahI.n hai .160.