yo hi mriyate jIvati vA, duHkhito bhavati sukhito bhavati vA, sa khalu svakarmodayenaiv, tadabhAve tasya tathA bhavitumashakyatvAt . tataH mayAya.n mAritaH, aya.n jIvitaH, aya.n duHkhitaH kR^itaH, aya.n sukhitaH kR^itaH iti pashyan mithyAdraShTiH .
gAthArtha : — [yaH mriyate ] jo maratA hai [cha ] aur [yaH duHkhitaH jAyate ] jo duHkhI hotA hai [saH sarvaH ] vah sab [karmodayen ] ka rmodayase hotA hai; [tasmAt tu ] isaliye [mAritaH cha duHkhitaH ] ‘mai.nne mArA, mai.nne duHkhI kiyA’ [iti ] aisA [te ] terA abhiprAy [na khalu mithyA ] kyA vAstavame.n mithyA nahI.n hai ?
[cha ] aur [yaH na mriyate ] jo na maratA hai [cha ] aur [na duHkhitaH ] na duHkhI hotA hai [saH api ] vah bhI [khalu ] vAstavame.n [karmodayen cha ev ] ka rmodayase hI hotA hai; [tasmAt ] isaliye [na mAritaH cha na duHkhitaH ] ‘mai.nne nahI.n mArA, mai.nne duHkhI nahI.n kiyA’ [iti ] aisA terA abhiprAy [na khalu mithyA ] kyA vAstavame.n mithyA nahI.n hai ?
TIkA : — jo maratA hai yA jItA hai, duHkhI hotA hai yA sukhI hotA hai, yah vAstavame.n apane karmodayase hI hotA hai, kyo.nki apane karmodayake abhAvame.n usakA vaisA honA (maranA, jInA, duHkhI yA sukhI honA) ashakya hai . isaliye aisA dekhanevAlA arthAt mAnanevAlA mithyAdR^iShTi hai ki — ‘mai.nne ise mArA, ise jilAyA, ise duHkhI kiyA, ise sukhI kiyA’ .
bhAvArtha : — koI kisIke mAre nahI.n maratA aur jilAe nahI.n jItA tathA kisIke sukhI- duHkhI kiye sukhI-duHkhI nahI.n hotA; isaliye jo mArane, jilAne AdikA abhiprAy karatA hai vah mithyAdR^iShTi hI hai — yah nishchayakA vachan hai . yahA.N vyavahAranay gauN hai ..257 se 258..
ab Ageke kathanakA sUchak shlok kahate hai.n : —
shlokArtha : — [asya mithyAdR^iShTeH ] mithyAdR^iShTike [yaH ev ayam aj~nAnAtmA adhyavasAyaH