bhavati . yadA tvayamev pratiniyatasvalakShaNanirj~nAnAt prakR^itisvabhAvamAtmano bandhanimitta.n mu~nchati, tadA svaparayorvibhAgaj~nAnen j~nAyako bhavati, svaparayorvibhAgadarshanen darshako bhavati, svaparayorvibhAgapariNatyA cha sa.nyato bhavati; tadaiv cha parAtmanorekatvAdhyAsasyAkaraNAdakartA bhavati .
apane ekatvakA adhyAs karanese kartA hai . aur jab yahI AtmA, (apane aur parake bhinna-bhinna) nishchit svalakShaNo.nke j~nAnake (bhedaj~nAnake) kAraN, prakR^itike svabhAvako — jo ki apaneko bandhakA nimitta hai usako — Cho.DtA hai, tab sva-parake vibhAgaj~nAnase (bhedaj~nAnase) j~nAyak hai, sva-parake vibhAgadarshanase (bhedadarshanase) darshak hai aur sva-parakI vibhAgapariNatise (bhedapariNatise) sa.nyat hai; aur tabhI sva-parake ekatvakA adhyAs na karanese akartA hai ..314-315..
bhAvArtha : — jab tak yah AtmA sva-parake lakShaNako nahI.n jAnatA tab tak vah bhedaj~nAnake abhAvake kAraN karmaprakR^itike udayako apanA samajhakar pariNamit hotA hai, isaprakAr mithyAdR^iShTi, aj~nAnI, asa.nyamI hokar, kartA hokar, karmakA bandha karatA hai . aur jab AtmAko bhedaj~nAn hotA hai tab vah kartA nahI.n hotA, isaliye karmakA bandha nahI.n karatA, j~nAtAdraShTArUpase pariNamit hotA hai .
‘isaprakAr bhoktR^itva bhI AtmAkA svabhAv nahI.n hai’ is arthakA, AgAmI gAthAkA sUchak shlok kahate hai.n : —
shlokArtha : — [kartR^itvavat ] kartR^itvakI bhA.Nti [bhoktR^itva.n asya chitaH svabhAvaH smR^itaH na ] bhoktR^itva bhI is chaitanyakA (chitsvarUp AtmAkA) svabhAv nahI.n kahA hai . [aj~nAnAt ev aya.n bhoktA ] vah aj~nAnase hI bhoktA hai, [tad-abhAvAt avedakaH ] aj~nAnakA abhAv hone par vah abhokta hai .196.
ab isI arthako gAthA dvArA kahate hai.n : —
462