aj~nAnI hi shuddhAtmaj~nAnAbhAvAt svaparayorekatvaj~nAnen, svaparayorekatvadarshanen, svaparayorekatvapariNatyA cha prakR^itisvabhAve sthitatvAt prakR^itisvabhAvamapyaha.ntayA anubhavan karmaphala.n vedayate . j~nAnI tu shuddhAtmaj~nAnasadbhAvAt svaparayorvibhAgaj~nAnen, svaparayorvibhAgadarshanen, svaparayorvibhAgapariNatyA cha prakR^itisvabhAvAdapasR^itatvAt shuddhAtmasvabhAvamekamevAha.ntayA anubhavan karmaphalamudita.n j~neyamAtratvAt jAnAtyev, na punaH tasyAha.ntayA.anubhavitumashakyatvAdvedayate .
gAthArtha : — [aj~nAnI ] aj~nAnI [prakR^itisvabhAvasthitaH tu ] prakR^i tike svabhAvame.n sthit rahatA huA [karmaphala.n ] ka rmaphalako [vedayate ] vedatA (bhogatA) hai [punaH j~nAnI ] aur j~nAnI to [udita.n karmaphala.n ] udit (udayAgat) ka rmaphalako [jAnAti ] jAnatA hai, [na vedayate ] bhogatA nahI.n .
TIkA : — aj~nAnI shuddha AtmAke j~nAnake abhAvake kAraN sva-parake ekatvaj~nAnase, sva-parake ekatvadarshanase aur sva-parakI ekatvapariNatise prakR^itike svabhAvame.n sthit honese prakR^itike svabhAvako bhI ‘aha.n’rUpase anubhav karatA huA (arthAt prakR^itike svabhAvako bhI ‘yah mai.n hU.N’ isaprakAr anubhav karatA huA) karmaphalako vedatA — bhogatA hai; aur j~nAnI to shuddhAtmAke j~nAnake sadbhAvake kAraN sva-parake vibhAgaj~nAnase, sva-parake vibhAgadarshanase aur sva-parakI vibhAgapariNatise prakR^itike svabhAvase nivR^itta ( – dUravartI) honese shuddha AtmAke svabhAvako ekako hI ‘aha.n’rUpase anubhav karatA huA udit karmaphalako, usake j~neyamAtratAke kAraN, jAnatA hI hai, kintu usakA ‘aha.n’rUpase anubhavame.n AnA ashakya honese, (use) nahI.n bhogatA .
bhAvArtha : — aj~nAnIko to shuddha AtmAkA j~nAn nahI.n hai, isaliye jo karma udayame.n AtA hai usIko vah nijarUp jAnakar bhogatA hai; aur j~nAnIko shuddha AtmAkA anubhav ho gayA hai, isalie vah us prakR^itike udayako apanA svabhAv nahI.n jAnatA huA usakA mAtra j~nAtA hI rahatA hai, bhoktA nahI.n hotA ..316..
ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —