karoti, chAritramohAkhyakarmodayamantareN tadanupapatteH . karmaivordhvAdhastiryagloka.n bhramayati, AnupUrvyAkhyakarmodayamantareN tadanupapatteH . aparamapi yadyAvatki.nchichChubhAshubha.n tattAvatsakalamapi karmaiv karoti, prashastAprashastarAgAkhyakarmodayamantareN tadanupapatteH . yat eva.n samastamapi svatantra.n karma karoti, karma dadAti, karma harati cha, tataH sarva ev jIvAH nityamevaikAntenAkartAr eveti nishchinumaH . ki.nch – shrutirapyenamarthamAh, pu.nvedAkhya.n karma striyamabhilaShati, strIvedAkhya.n karma pumA.nsamabhilaShati iti vAkyen karmaN ev karmAbhilAShakartR^itvasamarthanen jIvasyAbrahmakartR^itva- pratiShedhAt, tathA yatpara.n hanti, yen cha pareN hanyate tatparaghAtakarmeti vAkyen karmaN ev karmaghAtakartR^itvasamarthanen jIvasya ghAtakartR^itvapratiShedhAchcha sarvathaivAkartR^itvaj~nApanAt . evamIdrasha.n sA.nkhyasamaya.n svapraj~nAparAdhen sUtrArthamabudhyamAnAH kechichChramaNAbhAsAH prarUpayanti; teShA.n prakR^iterekAnten hI duHkhI karatA hai, kyo.nki asAtAvedanIy nAmak karmake udayake binA usakI anupapatti hai; karma hI mithyAdR^iShTi karatA hai, kyo.nki mithyAtvakarmake udayake binA usakI anupapatti hai; karma hI asa.nyamI karatA hai, kyo.nki chAritramoh nAmak karmake udayake binA usakI anupapatti hai; karma hI U rdhvalokame.n, adholokame.n aur tiryaglokame.n bhramaN karAtA hai, kyo.nki AnupUrvI nAmak karmake udayake binA usakI anupapatti hai; dUsarA bhI jo kuCh jitanA shubh – ashubh hai vah sab karma hI karatA hai, kyo.nki prashasta-aprashasta rAg nAmak karmake udayake binA unakI anupapatti hai . isaprakAr sab kuCh svatantratayA karma hI karatA hai, karma hI detA hai, karma hI har letA hai, isaliye ham yah nishchay karate hai.n ki — sabhI jIv sadA hI ekAntase akartA hI hai.n . aur shruti (bhagavAnakI vANI, shAstra) bhI isI arthako kahatI hai; kyo.nki, (vah shruti) ‘puruShaved nAmak karma strIkI abhilAShA karatA hai aur strIved nAmak karma puruShakI abhilAShA karatA hai’ is vAkyase karmako hI karmakI abhilAShAke kartR^itvake samarthan dvArA jIvako abrahmacharyake kartR^itvakA niShedh karatI hai, tathA ‘jo parako hanatA hai aur jo parake dvArA hanA jAtA hai vah paraghAtakarma hai’ is vAkyase karmako hI karmake ghAtakA kartR^itva honeke samarthan dvArA jIvako ghAtake kartR^itvakA niShedh karatI hai, aur isaprakAr (abrahmacharyake tathA ghAtake kartR^itvake niShedh dvArA) jIvakA sarvathA akartR^itva batalAtI hai .’’
(AchAryadev kahate hai.n ki : — ) isaprakAr aise sA.nkhyamatako, apanI praj~nA(buddhi)ke aparAdhase sUtrake arthako na jAnanevAle kuCh 1shramaNAbhAs prarUpit karate hai.n; unakI, ekAntase prakR^itike kartR^itvakI mAnyatAse, samasta jIvo.nke ekAntase akartR^itva A jAtA hai, isaliye ‘jIv
1shramaNAbhAs = munike guN nahI.n hone par bhI apaneko muni kahalAnevAle