kartAra.n kalayantu ta.n kil sadA bhedAvabodhAdadhaH .
pashyantu chyutakartR^ibhAvamachala.n j~nAtArameka.n param ..205..
kuCh prakR^itikA kArya mAnate hai.n aur puruShako akartA mAnate hai.n usIprakAr, apanI buddhike doShase in muniyo.nkI bhI aisI hI aikAntik mAnyatA huI . isaliye jinavANI to syAdvAdarUp honese sarvathA ekAntako mAnanevAle un muniyo.n par jinavANIkA kop avashya hotA hai . jinavANIke kopake bhayase yadi ve vivakShAko badalakar yah kahe.n ki — ‘‘bhAvakarmakA kartA karma hai aur apane AtmAkA (arthAt apaneko) kartA AtmA hai; isaprakAr ham AtmAko ka.nthachit kartA kahate hai.n, isaliye vANIkA kop nahI.n hotA;’’ to unakA yah kathan bhI mithyA hI hai . AtmA dravyase nitya hai, asa.nkhyAtapradeshI hai, lokaparimAN hai, isaliye usame.n to kuCh navIn karanA nahI.n hai; aur jo bhAvakarmarUp paryAye.n hai.n unakA kartA to ve muni karmako hI kahate hai.n; isaliye AtmA to akartA hI rahA ! tab phi ra vANIkA kop kaise miT gayA ? isaliye AtmAke kartR^itva- akartR^itvakI vivakShAko yathArtha mAnanA hI syAdvAdako yathArtha mAnanA hai . AtmAke kartR^itva- akartR^itvake sambandhame.n satyArtha syAdvAd-prarUpaN isaprakAr hai : —
AtmA sAmAnya apekShAse to j~nAnasvabhAvame.n hI sthit hai; parantu mithyAtvAdi bhAvo.nko jAnate samay, anAdikAlase j~ney aur j~nAnake bhedavij~nAnake abhAvake kAraN, j~neyarUp mithyAtvAdi bhAvo.nko AtmAke rUpame.n jAnatA hai, isaliye isaprakAr visheSh apekShAse aj~nAnarUp j~nAnapariNAmako karanese kartA hai; aur jab bhedavij~nAn honese AtmAko hI AtmAke rUpame.n jAnatA hai, tab visheSh apekShAse bhI j~nAnarUp j~nAnapariNAmame.n hI pariNamit hotA huA mAtra j~nAtA rahanese sAkShAt akartA hai ..332 se 344..
ab, is arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [amI ArhatAH api ] is Arhat matake anuyAyI arthAt jain bhI [puruSha.n ] AtmAko, [sA.nkhyAH iv ] sA.nkhyamatiyo.nkI bhA.Nti, [akartAram mA spR^ishantu ] (sarvathA) ak rtA mat mAno; [bhed-avabodhAt adhaH ] bhedaj~nAn honese pUrva [ta.n kil ] use [sadA ] nirantar [kartAra.n kalayantu ] ka rtA mAno, [tu ] aur [U rdhva.n ] bhedaj~nAn honeke bAd [uddhat-bodh- dhAm-niyata.n svaya.n pratyakSham enam ] uddhat 1j~nAnadhAmame.n nishchit is svaya.n pratyakSha AtmAko
488
1j~nAnadhAm = j~nAnamandir; j~nAnaprakAsh .