yen ten khalu vastu vastu tat .
ki.n karoti hi bahirluThannapi ..213..
aparavastunaH antaram na vishati ] tathApi anya vastu anya vastuke bhItar pravesh nahI.n karatI, [yataH sakalam ev vastu svabhAv-niyatam iShyate ] kyo.nki samasta vastue.N apane apane svabhAvame.n nishchit hai.n, aisA mAnA jAtA hai . (AchAryadev ka hate hai.n ki – ) [ih ] aisA hone par bhI, [mohitaH ] mohit jIv, [svabhAv-chalan-AkulaH ] apane svabhAvase chalit hokar Akul hotA huA, [kim klishyate ] kyo.n klesh pAtA hai ?
bhAvArtha : — vastusvabhAv to niyamase aisA hai ki kisI vastume.n koI vastu nahI.n milatI . aisA hone par bhI, yah mohI prANI, ‘paraj~neyo.nke sAth apaneko pAramArthik sambandha hai’ aisA mAnakar, klesh pAtA hai, yah mahA aj~nAn hai .212.
punaH AgekI gAthAo.nkA sUchak dUsarA kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [ih cha ] is lok me.n [yen ekam vastu anyavastunaH na ] ek vastu anya vastukI nahI.n hai, [ten khalu vastu tat vastu ] isaliye vAstavame.n vastu vastu hI hai — [ayam nishchayaH ] yah nishchay hai . [kaH aparaH ] aisA honese koI anya vastu [aparasya bahiH luThan api hi ] anya vastuke bAhar loTatI huI bhI [ki.n karoti ] usakA kyA kar sakatI hai ?
bhAvArtha : — vastukA svabhAv to aisA hai ki ek vastu anya vastuko nahI.n badalA sakatI . yadi aisA na ho to vastukA vastutva hI na rahe . isaprakAr jahA.N ek vastu anyako pariNamit nahI.n kar sakatI, vahA.N ek vastune anyakA kyA kiyA ? kuCh nahI.n . chetan-vastuke sAth pudgal ekakShetrAvagAharUpase rah rahe hai.n tathApi ve chetanako ja.D.h.h banAkar apanerUpame.n pariNamit nahI.n kar sake; tab phi ra pudgalane chetanakA kyA kiyA ? kuCh bhI nahI.n .
isase yah samajhanA chAhie ki — vyavahArase paradravyo.nkA aur AtmAkA j~ney-j~nAyak sambandha hone par bhI paradravya j~nAyakakA kuCh bhI nahI.n kar sakate aur j~nAyak paradravyakA kuCh bhI nahI.n kar sakatA .213.
ab, isI arthako dR^i.Dh.h.h karanevAlA tIsarA kAvya kahate hai.n : —