Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 508 of 642
PDF/HTML Page 541 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-

khalvanyashchetayitA chetayituH, kintu svasvAmya.nshAvevAnyau . kimatra sAdhya.n svasvAmya.nsh- vyavahAreN ? na kimapi . tarhi na kasyApi j~nAyakaH, j~nAyako j~nAyak eveti nishchayaH .

ki.nch seTikAtra tAvachChavetaguNanirbharasvabhAva.n dravyam . tasya tu vyavahAreN shvaitya.n kuDayAdi paradravyam . athAtra kuDayAdeH paradravyasya shvaityasya shvetayitrI seTikA ki.n bhavati ki.n na bhavatIti tadubhayatattvasambandho mImA.nsyateyadi seTikA kuDayAderbhavati tadA yasya yadbhavati tattadev bhavati yathAtmano j~nAna.n bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati seTikA kuDayAderbhavantI kuDayAdirev bhavet; eva.n sati seTikAyAH svadravyochChedaH . na cha dravyAntarasa.nkra masya pUrvamev pratiShiddhatvAddravyasyAstyuchChedaH . tato na bhavati seTikA kuDayAdeH . yadi na bhavati seTikA kuDayAdestarhi kasya seTikA bhavati ? seTikAyA ev seTikA bhavati . nanu katarA.anyA seTikA seTikAyAH yasyAH seTikA bhavati ? na khalvanyA nahI.n hai . (ab Age aur vichAr karate hai.n :) yadi chetayitA pudgalAdikA nahI.n hai to chetayitA kisakA hai ? chetayitAkA hI chetayitA hai . (is) chetayitAse bhinna aisA dUsarA kaunasA chetayitA hai ki jisakA (yah) chetayitA hai ? (is) chetayitAse bhinna anya koI chetayitA nahI.n hai, kintu ve do sva-svAmirUp a.nsh hI hai.n . yahA.N sva-svAmirUp a.nsho.nke vyavahArase kyA sAdhya hai ? kuCh bhI sAdhya nahI.n hai . tab phi ra j~nAyak kisIkA nahI.n hai, j~nAyak j~nAyak hI haiyah nishchay hai .

(isaprakAr yahA.N yah batAyA hai ki : ‘AtmA paradravyako jAnatA hai’yah vyavahArakathan hai.n; ‘AtmA apaneko jAnatA hai’is kathaname.n bhI sva-svAmia.nsharUp vyavahAr hai; ‘j~nAyak j~nAyak hI hai’yah nishchay hai .)

aur (jisaprakAr j~nAyakake sambandhame.n dR^iShTAnta-dArShTAntapUrvak kahA hai) isIprakAr darshakake sambandhame.n kahA jAtA hai :is jagatame.n kalaI hai vah shvetaguNase paripUrNa svabhAvavAlA dravya hai . dIvAr-Adi paradravya vyavahArase us kalaIkA shvaitya (kalaIke dvArA shvet kiye jAne yogya padArtha) hai . ab, ‘shvet karanevAlI kalaI, shvet karAne yogya dIvAr-Adi paradravyakI hai yA nahI.n ?’ isaprakAr un dono.nke tAttvik sambandhakA yahA.N vichAr kiyA jAtA hai :yadi kalaI dIvAr Adi paradravyakI ho to kyA ho yah pratham vichAr karate hai.n :‘jisakA jo hotA hai vah vahI hotA hai, jaise AtmAkA j~nAn honese j~nAn vah AtmA hI hai;aisA tAttvik sambandha jIvanta (vidyamAn) honese, kalaI yadi dIvArAdikI ho to kalaI un dIvAr-Adi hI honI chAhie (arthAt kalaI dIvAr-Adi svarUp hI honI chAhie); aisA hone par, kalaIke svadravyakA uchChed ho jAyagA . kintu dravyakA uchChed to nahI.n hotA, kyo.nki ek dravyakA anya dravyarUpame.n sa.nkramaN honekA to

508