api cha seTikAtra tAvachChavetaguNanirbharasvabhAva.n dravyam . tasya tu vyavahAreN shvaitya.n kuDayAdi paradravyam . athAtra kuDayAdeH paradravyasya shvaityasya shvetayitrI seTikA ki.n bhavati ki.n na bhavatIti tadubhayatattvasambandho mImA.nsyate — yadi seTikA kuDayAderbhavati tadA yasya yadbhavati tattadev bhavati yathAtmano j~nAna.n bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati seTikA kuDayAderbhavantI kuDayAdirev bhavet, eva.n sati seTikAyAH svadravyochChedaH . na cha dravyAntarasa.nkra masya pUrvamev pratiShiddhatvAddravyasyAstyuchChedaH . tato na bhavati seTikA kuDayAdeH . yadi na bhavati seTikA kuDayAdestarhi kasya seTikA bhavati ? seTikAyA ev seTikA bhavati . nanu katarA.anyA seTikA seTikAyA yasyAH seTikA bhavati ? na khalvanyA chetayitA hai . (is) chetayitAse bhinna dUsarA aisA kaunasA chetayitA hai ki jisakA (yah) chetayitA hai ? (is) chetayitAse bhinna anya koI chetayitA nahI.n hai, kintu ve do sva-svAmirUp a.nsh hI hai.n . yahA.N sva-svAmirUp a.nsho.nke vyavahArase kyA sAdhya hai? kuCh bhI sAdhya nahI.n hai . tab phi ra darshak kisIkA nahI.n hai, darshak darshak hI hai — yah nishchay hai .
(isaprakAr yahA.N yah batAyA gayA hai ki : ‘AtmA paradravyako dekhatA hai athavA shraddhA karatA hai’ — yah vyavahArakathan hai . ‘AtmA apaneko dekhatA hai athavA shraddhA karatA hai’ — is kathaname.n bhI sva-svAmi-a.nsharUp vyavahAr hai; ‘darshak darshak hI hai’ — yah nishchay hai .)
aur (jisaprakAr j~nAyak tathA darshakake sambandhame.n dR^irShTAnta-dArShTAntase kahA hai) isIprakAr apohak (tyAg karanevAle)ke sambandhame.n kahA jAtA hai; — is jagatame.n kalaI hai vah shvetaguNase paripUrNa svabhAvavAlA dravya hai . dIvAr-Adi paradravya vyavahArase us kalaIkA shvaitya hai (arthAt kalaI dvArA shvet kiye jAne yogya padArtha hai) . ab, shvet karanevAlI kalaI, shvet kI jAne yogya jo dIvAr-Adi paradravya usakI hai yA nahI.n ?’ — isaprakAr un dono.nke tAttvik sambandhakA yahA.N vichAr kiyA jAtA hai : — yadi kalaI dIvAr-Adi paradravyakI ho to kyA ho so pahale vichAr karate hai.n : – ‘jisakA jo hotA hai vah vahI hotA hai, jaise AtmAkA j~nAn honese vah AtmA hI hai;’ — aisA tAttvik sambandha jIvanta (vidyamAn) honese, kalaI yadi dIvAr-AdikI ho to kalaI vah dIvAr-Adi hI honI chAhie (arthAt kalaI dIvAr-Adi svarUp hI honI chAhie); aisA hone par, kalaIke svadravyakA uchChed ho jAyegA . parantu dravyakA uchChed to nahI.n hotA, kyo.nki ek dravyakA anya dravyarUpame.n sa.nkramaN honekA to pahale hI niShedh kiyA gayA hai . isaliye (yah siddha huA ki) kalaI dIvAr-AdikI nahI.n hai . (Age aur vichAr karate hai.n :) yadi kalaI dIvAr-
510