(yahA.N tak bhagavat-kundakundAchAryakI 415 gAthAo.nkA vivechan TIkAkAr shrI amR^itachandrAchAryadevane kiyA hai, aur us vivechaname.n kalasharUp tathA sUchanikArUpase 246 kAvya kahe hai.n. ab TIkAkAr AchAryadev vichArate hai.n ki — is shAstrame.n j~nAnako pradhAn karake AtmAko j~nAnamAtra kahate Aye hai.n, isaliye koI yah tarka kare ki — ‘jainamat to syAdvAd hai; tab kyA AtmAko j~nAnamAtra kahanese ekAnta nahI.n ho jAtA ? arthAt syAdvAdake sAth virodh nahI.n AtA ? aur ek hI j~nAname.n upAyatattva tathA upeyatattva — dono.n kaise ghaTit hote hai.n ?’ aise tarkakA nirAkaraN karaneke liye TIkAkAr AchAryadev yahA.N samayasArakI ‘AtmakhyAti’ TIkAke antame.n parishiShTa rUpase kuCh kahate hai.n. usame.n pratham shlok isaprakAr hai : —
shlokArtha : — [atra ] yahA.N [syAdvAd-shuddhi-artha.n ] syAdvAdakI shuddhike liye [vastu- tattva-vyavasthitiH ] vastutattvakI vyavasthA [cha ] aur [upAy-upey-bhAvaH ] (ek hI j~nAname.n upAy – upeyatva kaise ghaTit hotA hai yah batalAneke liye) upAy-upeyabhAvakA [manAk bhUyaH api ] jarA phi rase bhI [chintyate ] vichAr karate hai.n.
bhAvArtha : — vastukA svarUp sAmAnyavisheShAtmak anek-dharmasvarUp honese vah syAdvAdase hI siddha kiyA jA sakatA hai. isaprakAr syAdvAdakI shuddhatA ( – pramANikatA, satyatA, nirdoShatA, nirmalatA, advitIyatA) siddha karaneke liye is parishiShTame.n vastusvarUpakA vichAr kiyA jAtA hai. (isame.n yah bhI batAyA jAyegA ki is shAstrame.n AtmAko j~nAnamAtra kahA hai phi ra bhI syAdvAdake sAth virodh nahI.n AtA.) aur dUsare, ek hI j~nAname.n sAdhakatva tathA sAdhyatva kaise ban sakatA hai yah samajhAneke liye j~nAnake upAy-upeyabhAvakA arthAt sAdhakasAdhyabhAvakA bhI is parishiShTame.n vichAr kiyA jAyegA.247.
(ab, pratham AchAryadev vastusvarUpake vichAr dvArA syAdvAdko siddha karate hai.n : — )
592