Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 593 of 642
PDF/HTML Page 626 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
parishiShTa
593

syAdvAdo hi samastavastutattvasAdhakamekamaskhalita.n shAsanamarhatsarvaj~nasya . sa tu sarvamanekAntAtmakamityanushAsti, sarvasyApi vastuno.anekAntasvabhAvatvAt . atra tvAtmavastuni j~nAnamAtratayA anushAsyamAne.api na tatparikopaH, j~nAnamAtrasyAtmavastunaH svayamevAnekAnta- tvAt . tatra yadev tattadevAtat, yadevaika.n tadevAneka.n, yadev sattadevAsat, yadev nitya.n tadevAnityamityekavastuvastutvaniShpAdakaparasparaviruddhashakti dvayaprakAshanamanekAntaH . tatsvAtmavastuno j~nAnamAtratve.apyantashchakachakAyamAnaj~nAnasvarUpeN tattvAt, bahirunmiShadanantaj~neyatApannasvarUpAti- riktapararUpeNAtattvAt, sahakramapravR^ittAnantachida.nshasamudayarUpAvibhAgadravyeNaikatvAt, avibhAgaik- dravyavyAptasahakramapravR^ittAnantachida.nsharUpaparyAyairanekatvAt, svadravyakShetrakAlabhAvabhavanashakti svabhAvavattven sattvAt, paradravyakShetrakAlabhAvAbhavanashakti svabhAvavattvenAsattvAt, anAdinidhanAvibhAgaik-

syAdvAd samasta vastuo.nke svarUpako siddha karanevAlA, arhat sarvaj~nakA ek askhalit (nirbAdh) shAsan hai. vah (syAdvAd) ‘sab anekAntAtmak hai’ isaprakAr upadesh karatA hai, kyo.nki samasta vastu anekAnta-svabhAvavAlI hai. (‘sarva vastuai.n anekAntasvarUp hai.n’ isaprakAr jo syAdvAd kahatA hai so vah asatyArtha kalpanAse nahI.n kahatA, parantu jaisA vastukA anekAnta svabhAv hai vaisA hI kahatA hai.)

yahA.N AtmA nAmak vastuko j~nAnamAtratAse upadesh karane par bhI syAdvAdakA kop nahI.n hai; kyo.nki j~nAnamAtra Atmavastuko svayamev anekAntAtmakatva hai. vahA.N (anekAntakA aisA svarUp hai ki), jo (vastu) tat hai vahI atat hai, jo (vastu) ek hai vahI anek hai, jo sat hai vahI asat hai, jo nitya hai vahI anitya haiisaprakAr ‘‘ek vastume.n vastutvakI niShpAdak paraspar viruddha do shaktiyo.nkA prakAshit honA anekAnta hai.’’ isalie apanI Atmavastuko bhI, j~nAnamAtratA hone par bhI, tattva-atattva, ekatva-anekatva, sattva-asattva, aur nityatva- anityatvapanA prakAshatA hI hai; kyo.nkiusake (j~nAnamAtra Atmavastuke) antara.ngame.n chakachakit prakAshate j~nAnasvarUpake dvArA tatpanA hai, aur bAhar pragaT hote ananta, j~neyatvako prApta, svarUpase bhinna aise pararUpake dvArA (j~nAnasvarUpase bhinna aise paradravyake rUp dvArA) atatpanA hai (arthAt j~nAn us-rUp nahI.n hai); sahabhUt (sAth hI) pravartamAn aur kramashaH pravartamAn ananta chaitanyaa.nshoke samudAyarUp avibhAg dravyake dvArA ekatva hai, aur avibhAg ek dravyase vyApta, sahabhUt pravartamAn tathA kramashaH pravartamAn ananta chaitanya-a.nsharUp (chaitanyake ananta a.nsho.nrUp) paryAyo.nke dvArA anekatva hai; apane dravya-kShetra-kAl-bhAvarUpase honekI shaktirUp jo svabhAv hai us svabhAvavAnapaneke dvArA (arthAt aise svabhAvavAlI honese) sattva hai, aur parake dravya-kShetra-kAl-bhAvarUp na honekI shaktirUp jo svabhAv hai us svabhAvavAnapaneke dvArA asattva hai; anAdinidhan avibhAg ek vR^ittirUpase pariNatapaneke dvArA nityatva hai, aur kramashaH

75