sIdatyev bahiH patantamabhitaH pashyanpumA.nsa.n pashuH .
stiShThatyAtmanikhAtabodhyaniyatavyApArashakti rbhavan ..254..
jAnan ] samasta vastuo.nme.n paradravyasvarUpase nAstitvako jAnatA huA, [nirmal-shuddha-bodh-mahimA ]
jisakI shuddhaj~nAnamahimA nirmal hai aisA vartatA huA, [svadravyam ev Ashrayet ] svadravyakA hI
Ashray karatA hai.
bhAvArtha : — ekAntavAdI AtmAko sarvadravyamay mAnakar, AtmAme.n jo paradravyakI apekShAse nAstitva hai usakA lop karatA hai; aur syAdvAdI to samasta padArthome.n paradravyakI apekShAse nAstitva mAnakar nij dravyame.n ramatA hai.
shlokArtha : — [pashuH ] pashu arthAt sarvathA ekAntavAdI aj~nAnI, [bhinna-kShetra-niShaNNa- bodhya-niyat-vyApAr-niShThaH ] bhinna kShetrame.n rahe hue j~neyapadArtho.nme.n jo j~ney-j~nAyak sambandharUp nishchit vyApAr hai usame.n pravartatA huA, [pumA.nsam abhitaH bahiH patantam pashyan ] AtmAko sampUrNatayA bAhar (parakShetrame.n) pa.DtA dekhakar ( – svakShetrase AtmAkA astitva na mAnakar) [sadA sIdati ev ] sadA nAshako prApta hotA hai; [syAdvAdavedI punaH ] aur syAdvAdake jAnanevAle to [svakShetra-astitayA niruddha-rabhasaH ] svakShetrase astitvake kAraN jisakA veg rukA huA hai aisA hotA huA (arthAt svakShetrame.n vartatA huA), [Atma-nikhAt-bodhya-niyat-vyApAr-shaktiH bhavan ] AtmAme.n hI AkArarUp hue j~neyo.nme.n nishchit vyApArakI shaktivAlA hokar, [tiShThati ] TikatA hai — jItA hai (nAshako prApta nahI.n hotA).
bhAvArtha : — ekAntavAdI bhinna kShetrame.n rahe hue j~ney padArtho.nko jAnaneke kAryame.n pravR^itta hone par AtmAko bAhar pa.DtA hI mAnakar, (svakShetrase astitva na mAnakar), apaneko naShTa karatA hai; aur syAdvAdI to, ‘parakShetrame.n rahe hue j~neyo.nko jAnatA huA apane kShetrame.n rahA huA AtmA svakShetrase astitva dhAraN karatA hai’ aisA mAnatA huA TikatA hai — nAshako prApta nahI.n hotA.