tuchChIbhUy pashuH praNashyati chidAkArAn sahArthairvaman .
tyaktArtho.api na tuchChatAmanubhavatyAkArakarShI parAn ..255..
sIdatyev na ki.nchanApi kalayannatyantatuchChaH pashuH .
pUrNastiShThati bAhyavastuShu muhurbhUtvA vinashyatsvapi ..256..
shlokArtha : — [pashuH ] pashu arthAt sarvathA ekAntavAdI aj~nAnI, [svakShetra – sthitaye pR^ithagvidh-parakShetra-sthit-artha-ujjhanAt ] svakShetrame.n rahaneke liye bhinna-bhinna parakShetrame.n rahe hue j~ney padArtho.nko Cho.Dnese, [arthaiH sah chid AkArAn vaman ] j~ney padArtho.nke sAth chaitanyake AkAro.nkA bhI vaman karatA huA (arthAt j~ney padArtho.nke nimittase chaitanyame.n jo AkAr hotA hai unako bhI Cho.DtA huA) [tuchChIbhUy ] tuchCha hokar [praNashyati ] nAshako prApta hotA hai; [syAdvAdI tu ] aur syAdvAdI to [svadhAmani vasan ] svakShetrame.n rahatA huA, [parakShetre nAstitA.n vidan ] parakShetrame.n apanA nAstitva jAnatA huA [tyakta-arthaH api ] (parakShetrame.n rahe hue) j~ney padArtho.nko Cho.DtA huA bhI [parAn AkArakarShI ] vah par padArtho.nme.nse chaitanyake AkAro.nko khI.nchatA hai (arthAt j~neyapadArtho.nke nimittase honevAle chaitanyake AkAro.nko nahI.n Cho.DtA) [tuchChatAm anubhavati na ] isaliye tuchChatAko prApta nahI.n hotA
bhAvArtha : — ‘parakShetrame.n rahe hue j~ney padArtho.nke AkArarUp chaitanyake AkAr hote hai.n, unhe.n yadi mai.n apanA banAU.NgA to svakShetrame.n hI rahaneke sthAn par parakShetrame.n bhI vyApta ho jAU.NgA’ aisA mAnakar aj~nAnI ekAntavAdI parakShetrame.n rahe hue j~ney padArtho.nke sAth hI sAth chaitanyake AkAro.nko bhI Cho.D.h.h detA hai; isaprakAr svaya.n chaitanyake AkAro.nse rahit tuchCha hotA hai, nAshako prApta hotA hai. aur syAdvAdI to svakShetrame.n rahatA huA, parakShetrame.n apane nAstitvako jAnatA huA, j~ney padArtho.nko Cho.Dkar bhI chaitanyake AkAro.nko nahI.n Cho.DtA; isaliye vah tuchCha nahI.n hotA, naShTa nahI.n hotA.