bhavopahatirekataH spR^ishati mukti rapyekataH .
svabhAvamahimAtmano vijayate.adbhutAdadbhutaH ..274..
skhaladakhilavikalpo.apyek ev svarUpaH .
prasabhaniyamitArchishchichchamatkAr eShaH ..275..
shlokArtha : — [ekataH kaShAy-kaliH skhalati ] ek orase dekhane par kaShAyo.nkA klesh dikhAI detA hai aur [ekataH shAntiH asti ] ek orase dekhane par shA.nti (kaShAyo.nke abhAvarUp shA.ntabhAv) hai; [ekataH bhav-upahatiH ] ek orase dekhane par bhavakI (-sA.nsArik) pI.DA dikhAI detI hai aur [ekataH muktiH api spR^ishati ] ek orase dekhane par (sa.nsArake abhAvarUp) mukti bhI sparsha karatI hai; [ekataH tritayam jagat sphu rati ] ek orase dekhane par tIno.n lok sphu rAyamAn hote hai.n ( – prakAshit hotA hai, dikhAI detA hai) aur [ekataH chit chakAsti ] ek orase dekhane par keval ek chaitanya hI shobhit hotA hai. [AtmanaH adbhutAt adbhutaH svabhAv-mahimA vijayate ] (aisI) AtmAkI adbhutase bhI adbhut svabhAvamahimA jayavanta vartatI hai ( – arthAt kisIse bAdhit nahI.n hotI).
bhAvArtha : — yahA.N bhI 273ve.n shlokake bhAvArthAnusAr hI jAnanA chAhiye. AtmAkA anekA.ntamay svabhAv sunakar anyavAdiyo.nko bhArI Ashcharya hotA hai. unhe.n is bAtame.n virodh bhAsit hotA hai. ve aise anekAntamay svabhAvakI bAtako apane chittame.n na to samAviShTa kar sakate hai.n aur na sahan hI kar sakate hai.n. yadi kadAchit unhe.n shraddhA ho to pratham avasthAme.n unhe.n bhArI adbhutatA mAlUm hotI hai ki — ‘aho ! yah jinavachan mahA upakArI hai.n, vastuke yathArtha svarUpako batAnevAle hai.n; mai.nne anAdikAl aise yathArtha svarUpake j~nAn binA hI kho diyA (ga.NvA diyA) !’ — ve isaprakAr AshcharyapUrvak shraddhAn karate hai.n.274.
ab, TIkAkAr AchAryadev antim ma~N.hgalake artha is chitchamatkArako hI sarvotkR^iShTa kahate hai.n.
shlokArtha : — [sahaj-tejaHpu~nja-majjat-trilokI-skhalat-akhil-vikalpaH api ekaH ev svarUpaH ] sahaj (-apane svabhAvarUp) tejaHpu~njame.n trilokake padArtha magna ho jAte hai.n,
624