shlokArtha : — [ekaH api ] AtmA ek hai, tathApi [vyavahAreN ] vyavahAradR^iShTise dekhA jAy to [trisvabhAvatvAt ] tIn-svabhAvarUpatAke kAraN [mechakaH ] anekAkArarUp (‘mechak’) hai, [darshan-j~nAn-chAritraiH tribhiH pariNatatvataH ] kyo.nki vah darshan, j~nAn aur chAritra — in tIn bhAvo.nrUp pariNaman karatA hai .
bhAvArtha : — shuddhadravyArthik nayase AtmA ek hai; jab is nayako pradhAn karake kahA jAtA hai tab paryAyArthik nay gauN ho jAtA hai, isalie ekako tInarUp pariNamit hotA huA kahanA so vyavahAr huA, asatyArtha bhI huA . isaprakAr vyavahAranayase AtmAko darshan, j~nAn, chAritrarUp pariNAmo.nke kAraN ‘mechak’ kahA hai .17.
ab, paramArthanayase kahate hai.n : —
shlokArtha : — [paramArthen tu ] shuddha nishchayanayase dekhA jAye to [vyakta -j~nAtR^itva-jyotiShA ] pragaT j~nAyakatvajyotimAtrase [ekakaH ] AtmA ekasvarUp hai, [sarva-bhAvAntar-dhva.nsi-svabhAvatvAt ] kyo.nki shuddhadravyArthik nayase sarva anyadravyake svabhAv tathA anyake nimittase honevAle vibhAvo.nko dUr karanerUp usakA svabhAv hai, isaliye vah [amechakaH ] ‘amechak’ hai — shuddha ekAkAr hai .
bhAvArtha : — bhedadR^iShTiko gauN karake abhedadR^iShTise dekhA jAye to AtmA ekAkAr hI hai, vahI amechak hai .18.
AtmAko pramAN-nayase mechak, amechak kahA hai, us chintAko miTAkar jaise sAdhyakI siddhi ho vaisA karanA chAhie, yah Ageke shlokame.n kahate hai.n : —
shlokArtha : — [AtmanaH ] yah AtmA [mechak-amechakatvayoH ] mechak hai — bhedarUp
48