ಮೋಚ್ಯಮೋಚಕೋಭಯಂ ಮೋಕ್ಷಃ, ಸ್ವಯಮೇಕಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಪಾಪಾಸ್ರವಸಂವರನಿರ್ಜರಾಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಾನುಪಪತ್ತೇಃ . ತದುಭಯಂ ಚ ಜೀವಾಜೀವಾವಿತಿ . ಬಹಿರ್ದೃಷ್ಟಯಾ ನವತತ್ತ್ವಾನ್ಯಮೂನಿ ಜೀವಪುದ್ಗಲಯೋರನಾದಿಬನ್ಧಪರ್ಯಾಯಮುಪೇತ್ಯೈಕತ್ವೇನಾನುಭೂಯ- ಮಾನತಾಯಾಂ ಭೂತಾರ್ಥಾನಿ, ಅಥ ಚೈಕಜೀವದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಮುಪೇತ್ಯಾನುಭೂಯಮಾನತಾಯಾಮಭೂತಾರ್ಥಾನಿ . ತತೋಽಮೀಷು ನವತತ್ತ್ವೇಷು ಭೂತಾರ್ಥನಯೇನೈಕೋ ಜೀವ ಏವ ಪ್ರದ್ಯೋತತೇ . ತಥಾನ್ತರ್ದೃಷ್ಟಯಾ ಜ್ಞಾಯಕೋ ಭಾವೋ ಜೀವಃ, ಜೀವಸ್ಯ ವಿಕಾರಹೇತುರಜೀವಃ . ಕೇವಲಜೀವವಿಕಾರಾಶ್ಚ ಪುಣ್ಯಪಾಪಾಸ್ರವಸಂವರನಿರ್ಜರಾಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಲಕ್ಷಣಾಃ, ಕೇವಲಾಜೀವವಿಕಾರ- ಹೇತವಃ ಪುಣ್ಯಪಾಪಾಸ್ರವಸಂವರನಿರ್ಜರಾಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಾ ಇತಿ . ನವತತ್ತ್ವಾನ್ಯಮೂನ್ಯಪಿ ಜೀವದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಮಪೋಹ್ಯ ಸ್ವಪರಪ್ರತ್ಯಯೈಕದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯತ್ವೇನಾನುಭೂಯಮಾನತಾಯಾಂ ಭೂತಾರ್ಥಾನಿ, ಅಥ ಚ ಸಕಲಕಾಲಮೇವಾಸ್ಖಲನ್ತಮೇಕಂ ಜೀವದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಮುಪೇತ್ಯಾನುಭೂಯಮಾನತಾಯಾಮಭೂತಾರ್ಥಾನಿ . ತತೋಽಮೀಷ್ವಪಿ ನವತತ್ತ್ವೇಷು ಭೂತಾರ್ಥನಯೇನೈಕೋ ಜೀವ ಏವ ಪ್ರದ್ಯೋತತೇ . ಏವಮಸಾವೇಕತ್ವೇನ ದ್ಯೋತಮಾನಃ ಶುದ್ಧನಯತ್ವೇನಾನುಭೂಯತ ಏವ . ಯಾ ತ್ವನುಭೂತಿಃ ಸಾತ್ಮಖ್ಯಾತಿ- ರೇವಾತ್ಮಖ್ಯಾತಿಸ್ತು ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಮೇವ . ಇತಿ ಸಮಸ್ತಮೇವ ನಿರವದ್ಯಮ್ . ಆಸ್ರವ, ಸಂವರ, ನಿರ್ಜರಾ, ಬನ್ಧ, ಮೋಕ್ಷಕೀ ಉಪಪತ್ತಿ (ಸಿದ್ಧಿ) ನಹೀಂ ಬನತೀ . ವೇ ದೋನೋಂ ಜೀವ ಔರ ಅಜೀವ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ ದೋಮೇಂಸೇ ಏಕ ಜೀವ ಹೈ ಔರ ದೂಸರಾ ಅಜೀವ) .

ಬಾಹ್ಯ (ಸ್ಥೂಲ) ದೃಷ್ಟಿಸೇ ದೇಖಾ ಜಾಯೇ ತೋ : — ಜೀವ-ಪುದ್ಗಲಕೀ ಅನಾದಿ ಬನ್ಧಪರ್ಯಾಯಕೇ ಸಮೀಪ ಜಾಕರ ಏಕರೂಪಸೇ ಅನುಭವ ಕರನೇಪರ ಯಹ ನವತತ್ತ್ವ ಭೂತಾರ್ಥ ಹೈಂ, ಸತ್ಯಾರ್ಥ ಹೈಂ ಔರ ಏಕ ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೇ ಸಮೀಪ ಜಾಕರ ಅನುಭವ ಕರನೇಪರ ವೇ ಅಭೂತಾರ್ಥ ಹೈಂ, ಅಸತ್ಯಾರ್ಥ ಹೈಂ; (ವೇ ಜೀವಕೇ ಏಕಾಕಾರ ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ನಹೀಂ ಹೈಂ;) ಇಸಲಿಯೇ ಇನ ನವ ತತ್ತ್ವೋಂಮೇಂ ಭೂತಾರ್ಥ ನಯಸೇ ಏಕ ಜೀವ ಹೀ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಹೈ . ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಅನ್ತರ್ದೃಷ್ಟಿಸೇ ದೇಖಾ ಜಾಯೇ ತೋ : — ಜ್ಞಾಯಕ ಭಾವ ಜೀವ ಹೈ ಔರ ಜೀವಕೇ ವಿಕಾರಕಾ ಹೇತು ಅಜೀವ ಹೈ; ಔರ ಪುಣ್ಯ, ಪಾಪ, ಆಸ್ರವ, ಸಂವರ, ನಿರ್ಜರಾ, ಬನ್ಧ ತಥಾ ಮೋಕ್ಷ — ಯೇ ಜಿನಕೇ ಲಕ್ಷಣ ಹೈಂ ಐಸೇ ಕೇವಲ ಜೀವಕೇ ವಿಕಾರ ಹೈಂ ಔರ ಪುಣ್ಯ, ಪಾಪ, ಆಸ್ರವ, ಸಂವರ, ನಿರ್ಜರಾ, ಬನ್ಧ ತಥಾ ಮೋಕ್ಷ — ಯೇ ವಿಕಾರಹೇತು ಕೇವಲ ಅಜೀವ ಹೈಂ . ಐಸೇ ಯಹ ನವತತ್ತ್ವ, ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೋ ಛೋಡಕರ, ಸ್ವಯಂ ಔರ ಪರ ಜಿನಕೇ ಕಾರಣ ಹೈಂ ಐಸೀ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಅನುಭವ ಕರನೇ ಪರ ಭೂತಾರ್ಥ ಹೈಂ ಔರ ಸರ್ವ ಕಾಲಮೇಂ ಅಸ್ಖಲಿತ ಏಕ ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೇ ಸಮೀಪ ಜಾಕರ ಅನುಭವ ಕರನೇ ಪರ ವೇ ಅಭೂತಾರ್ಥ ಹೈಂ, ಅಸತ್ಯಾರ್ಥ ಹೈಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಇನ ನವೋಂ ತತ್ತ್ವೋಂಮೇಂ ಭೂತಾರ್ಥ ನಯಸೇ ಏಕ ಜೀವ ಹೀ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ, ಏಕತ್ವರೂಪಸೇ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಶುದ್ಧನಯರೂಪಸೇ ಅನುಭವ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಔರ ಜೋ ಯಹ ಅನುಭೂತಿ ಹೈ ಸೋ ಆತ್ಮಖ್ಯಾತಿ (ಆತ್ಮಾಕೀ ಪಹಿಚಾನ) ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಜೋ ಆತ್ಮಖ್ಯಾತಿ ಹೈ ಸೋ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ ಹೀ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಸರ್ವ ಕಥನ ನಿರ್ದೋಷ ಹೈ — ಬಾಧಾ ರಹಿತ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಇನ ನವ ತತ್ತ್ವೋಂಮೇಂ, ಶುದ್ಧನಯಸೇ ದೇಖಾ ಜಾಯ ತೋ, ಜೀವ ಹೀ ಏಕ ಚೈತನ್ಯಚಮತ್ಕಾರಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಾಶರೂಪ ಪ್ರಗಟ ಹೋ ರಹಾ ಹೈ, ಇಸಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ನವ ತತ್ತ್ವ ಕುಛ ಭೀ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತೇ . ಜಬ

೩೨