തത്ത്വജ്ഞാനജ്യോതിര്നേത്രവികാരീവ പ്രകടോദ്ഘാടിതപടലഷ്ടസിതിപ്രതിബുദ്ധഃ (?) സാക്ഷാത് ദ്രഷ്ടാരം സ്വം സ്വയമേവ ഹി വിജ്ഞായ ശ്രദ്ധായ ച തം ചൈവാനുചരിതുകാമഃ സ്വാത്മാരാമസ്യാസ്യാന്യദ്രവ്യാണാം പ്രത്യാഖ്യാനം കിം സ്യാദിതി പൃച്ഛന്നിത്ഥം വാച്യഃ —
യതോ ഹി ദ്രവ്യാന്തരസ്വഭാവഭാവിനോന്യാനഖിലാനപി ഭാവാന് ഭഗവജ്ജ്ഞാതൃദ്രവ്യം സ്വസ്വഭാവ- ഭാവാവ്യാപ്യതയാ പരത്വേന ജ്ഞാത്വാ പ്രത്യാചഷ്ടേ, തതോ യ ഏവ പൂര്വം ജാനാതി സ ഏവ പശ്ചാത്പ്രത്യാചഷ്ടേ, സാക്ഷാത് ദ്രഷ്ടാ ആപകോ അപനേസേ ഹീ ജാനകര തഥാ ശ്രദ്ധാന കരകേ, ഉസീകാ ആചരണ കരനേകാ ഇച്ഛുക ഹോതാ ഹുആ പൂഛതാ ഹൈ കി ‘ഇസ സ്വാത്മാരാമകോ അന്യ ദ്രവ്യോംകാ പ്രത്യാഖ്യാന (ത്യാഗനാ) ക്യാ ഹൈ ?’ ഉസകോ ആചാര്യ ഇസപ്രകാര കഹതേ ഹൈം കി : —
ഇസസേ നിയമസേ ജാനനാ കി ജ്ഞാന പ്രത്യാഖ്യാന ഹൈ ..൩൪..
ഗാഥാര്ഥ : — [യസ്മാത് ] ജിസസേ [സര്വാന് ഭാവാന് ] ‘അപനേസേ അതിരിക്ത സര്വ പദാര്ഥ [പരാന് ] പര ഹൈം ’ [ഇതി ജ്ഞാത്വാ ] ഐസാ ജാനകര [പ്രത്യാഖ്യാതി ] പ്രത്യാഖ്യാന കരതാ ഹൈ — ത്യാഗ കരതാ ഹൈ, [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ, [പ്രത്യാഖ്യാനം ] പ്രത്യാഖ്യാന [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന ഹീ ഹൈ [നിയമാത് ] ഐസാ നിയമസേ [ജ്ഞാതവ്യമ് ] ജാനനാ . അപനേ ജ്ഞാനമേം ത്യാഗരൂപ അവസ്ഥാ ഹീ പ്രത്യാഖ്യാന ഹൈ, ദൂസരാ കുഛ നഹീം .
ടീകാ : — യഹ ഭഗവാന ജ്ഞാതാ-ദ്രവ്യ (ആത്മാ) ഹൈ വഹ അന്യദ്രവ്യകേ സ്വഭാവസേ ഹോനേവാലേ അന്യ സമസ്ത പരഭാവോംകോ, വേ അപനേ സ്വഭാവഭാവസേ വ്യാപ്ത ന ഹോനേസേ പരരൂപ ജാനകര, ത്യാഗ ദേതാ ഹൈ; ഇസലിഏ ജോ പഹലേ ജാനതാ ഹൈ വഹീ ബാദമേം ത്യാഗ കരതാ ഹൈ, അന്യ തോ കോഈ ത്യാഗ കരനേവാലാ നഹീം ഹൈ — ഇസപ്രകാര ആത്മാമേം നിശ്ചയ കരകേ, പ്രത്യാഖ്യാനകേ (ത്യാഗകേ) സമയ പ്രത്യാഖ്യാന കരനേ യോഗ്യ പരഭാവകീ ഉപാധിമാത്രസേ പ്രവര്തമാന ത്യാഗകേ കര്തൃത്വകാ നാമ (ആത്മാകോ) ഹോനേ പര ഭീ, പരമാര്ഥസേ ദേഖാ ജായേ തോ പരഭാവകേ ത്യാഗകര്തൃത്വകാ നാമ അപനേകോ നഹീം ഹൈ, സ്വയം തോ ഇസ നാമസേ
൭൪