അട്ഠവിഹം പി യ കമ്മം സവ്വം പോഗ്ഗലമയം ജിണാ ബേംതി .
അധ്യവസാനാദിഭാവനിര്വര്തകമഷ്ടവിധമപി ച കര്മ സമസ്തമേവ പുദ്ഗലമയമിതി കില സകലജ്ഞ- ജ്ഞപ്തിഃ . തസ്യ തു യദ്വിപാകകാഷ്ഠാമധിരൂഢസ്യ ഫലത്വേനാഭിലപ്യതേ തദനാകുലത്വലക്ഷണസൌഖ്യാഖ്യാത്മ- സ്വഭാവവിലക്ഷണത്വാത്കില ദുഃഖമ് . തദന്തഃപാതിന ഏവ കിലാകുലത്വലക്ഷണാ അധ്യവസാനാദിഭാവാഃ . ഹോതാ ഹോ തോ ഉസകാ നിഷേധ കിയാ ഹൈ . യദി സമഝനേമേം അധിക കാല ലഗേ തോ ഛഹ മാസസേ അധിക നഹീം ലഗേഗാ; ഇസലിഏ അന്യ നിഷ്പ്രയോജന കോലാഹലകാ ത്യാഗ കരകേ ഇസമേം ലഗ ജാനേസേ ശീഘ്ര ഹീ സ്വരൂപകീ പ്രാപ്തി ഹോ ജായഗീ ഐസാ ഉപദേശ ഹൈ .൩൪.
അബ ശിഷ്യ പൂഛതാ ഹൈ കി ഇന അധ്യവസാനാദി ഭാവോംകോ ജീവ നഹീം കഹാ, അന്യ ചൈതന്യസ്വഭാവകോ ജീവ കഹാ; തോ യഹ ഭാവ ഭീ ചൈതന്യകേ സാഥ സമ്ബന്ധ രഖനേവാലേ പ്രതിഭാസിത ഹോതേ ഹൈം, (വേ ചൈതന്യകേ അതിരിക്ത ജഡകേ തോ ദിഖാഈ നഹീം ദേതേ) തഥാപി ഉന്ഹേം പുദ്ഗലകേ സ്വഭാവ ക്യോം കഹാ ? ഉസകേ ഉത്തരസ്വരൂപ ഗാഥാസൂത്ര കഹതേ ഹൈം : —
പരിപാകമേം ജിസ കര്മകാ ഫല ദുഃഖ നാമ പ്രസിദ്ധ ഹൈ ..൪൫..
ഗാഥാര്ഥ : — [അഷ്ടവിധമ് അപി ച ] ആഠോം പ്രകാരകാ [കര്മ ] കര്മ [സര്വം ] സബ [പുദ്ഗലമയം ] പുദ്ഗലമയ ഹൈ ഐസാ [ജിനാഃ ] ജിനേന്ദ്രഭഗവാന സര്വജ്ഞദേവ [ബ്രുവന്തി ] കഹതേ ഹൈം — [യസ്യ വിപച്യമാനസ്യ ] ജിസ പക്വ ഹോകര ഉദയമേം ആനേവാലേ കര്മകാ [ഫലം ] ഫല [തത് ] പ്രസിദ്ധ [ദുഃഖമ് ] ദുഃഖ ഹൈ [ഇതി ഉച്യതേ ] ഐസാ കഹാ ഹൈ .
ടീകാ : — അധ്യവസാനാദി സമസ്ത ഭാവോംകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലാ ജോ ആഠോം പ്രകാരകാ ജ്ഞാനാവരണാദി കര്മ ഹൈ വഹ സഭീ പുദ്ഗലമയ ഹൈ ഐസാ സര്വജ്ഞകാ വചന ഹൈ . വിപാകകീ മര്യാദാകോ പ്രാപ്ത ഉസ കര്മകേ ഫലരൂപസേ ജോ കഹാ ജാതാ ഹൈ വഹ (അര്ഥാത് കര്മഫല), അനാകുലതാലക്ഷണ — സുഖനാമക ആത്മസ്വഭാവസേ വിലക്ഷണ ഹൈ ഇസലിഏ, ദുഃഖ ഹൈ . ഉസ ദുഃഖമേം ഹീ ആകുലതാലക്ഷണ അധ്യവസാനാദി ഭാവ
൯൪