അഥ പ്രഥമത ഏവ സ്വഭാവഭാവഭൂതതയാ ധ്രുവത്വമവലംബമാനാമനാദിഭാവാന്തരപരപരിവൃത്തി- വിശ്രാംതിവശേനാചലത്വമുപഗതാമഖിലോപമാനവിലക്ഷണാദ്ഭുതമാഹാത്മ്യത്വേനാവിദ്യമാനൌപമ്യാമപവര്ഗസംജ്ഞികാം ഗതിമാപന്നാന് ഭഗവതഃ സര്വസിദ്ധാന് സിദ്ധത്വേന സാധ്യസ്യാത്മനഃ പ്രതിച്ഛന്ദസ്ഥാനീയാന് ഭാവദ്രവ്യസ്തവാഭ്യാം സ്വാത്മനി പരാത്മനി ച നിധായാനാദിനിധനശ്രുതപ്രകാശിതത്വേന നിഖിലാര്ഥസാര്ഥസാക്ഷാത്കാരികേവലിപ്രണീത- ത്വേന ശ്രുതകേവലിഭിഃ സ്വയമനുഭവദ്ഭിരഭിഹിതത്വേന ച പ്രമാണതാമുപഗതസ്യാസ്യ സമയപ്രകാശക സ്യ പ്രാഭൃതാ- ഹ്വയസ്യാര്ഹത്പ്രവചനാവയവസ്യ സ്വപരയോരനാദിമോഹപ്രഹാണായ ഭാവവാചാ ദ്രവ്യവാചാ ച പരിഭാഷണമുപക്രമ്യതേ .
ടീകാ : — യഹാ (സംസ്കൃത ടീകാമേം) ‘അഥ’ ശബ്ദ മംഗലകേ അര്ഥകോ സൂചിത കരതാ ഹൈ . ഗ്രംഥകേ പ്രാരംഭമേം സര്വ സിദ്ധോംകോ ഭാവ-ദ്രവ്യസ്തുതിസേ അപനേ ആത്മാമേം തഥാ പരകേ ആത്മാമേം സ്ഥാപിത കരകേ ഇസ സമയ നാമക പ്രാഭൃതകാ ഭാവവചന ഔര ദ്രവ്യവചനസേ പരിഭാഷണ (വ്യാഖ്യാന) പ്രാരമ്ഭ കരതേ ഹൈം — ഇസ പ്രകാര ശ്രീ കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവ കഹതേ ഹൈം . വേ സിദ്ധ ഭഗവാന്, സിദ്ധത്വകേ കാരണ, സാധ്യ ജോ ആത്മാ ഉസകേ പ്രതിച്ഛന്ദകേ സ്ഥാന പര ഹൈം, — ജിനകേ സ്വരൂപകാ സംസാരീ ഭവ്യജീവ ചിംതവന കരകേ, ഉനകേ സമാന അപനേ സ്വരൂപകോ ധ്യാകര, ഉന്ഹീം കേ സമാന ഹോ ജാതേ ഹൈം ഔര ചാരോം ഗതിയോംസേ വിലക്ഷണ പംചമഗതി – മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം . വഹ പംചമഗതി സ്വഭാവസ്വരൂപ ഹൈ, ഇസലിഏ ധ്രുവത്വകാ അവലമ്ബന കരതീ ഹൈ . ചാരോം ഗതിയാ പരനിമിത്തസേ ഹോതീ ഹൈം, ഇസലിഏ ധ്രുവ നഹീം കിന്തു വിനശ്വര ഹൈം . ‘ധ്രുവ’ വിശേഷണസേ പംചമഗതിമേം ഇസ വിനശ്വരതാകാ വ്യവച്ഛേദ ഹോ ഗയാ . ഔര വഹ ഗതി അനാദികാലസേ പരഭാവോംകേ നിമിത്തസേ ഹോനേവാലേ പരമേം ഭ്രമണ, ഉസകീ വിശ്രാംതി (അഭാവ)കേ വശ അചലതാകോ പ്രാപ്ത ഹൈ . ഇസ വിശേഷണസേ, ചാരോം ഗതിയോംമേം പര നിമിത്തസേ ജോ ഭ്രമണ ഹോതാ ഹൈ, ഉസകാ പംചമഗതിമേം വ്യവച്ഛേദ ഹോ ഗയാ . ഔര വഹ ജഗത്മേം ജോ സമസ്ത ഉപമായോഗ്യ പദാര്ഥ ഹൈം ഉനസേ വിലക്ഷണ — അദ്ഭുത മഹിമാവാലീ ഹൈ, ഇസലിഏ ഉസേ കിസീകീ ഉപമാ നഹീം മില സകതീ . ഇസ വിശേഷണസേ ചാരോം ഗതിയോംമേം ജോ പരസ്പര കഥംചിത് സമാനതാ പാഈ ജാതീ ഹൈ, ഉസകാ പംചമഗതിമേം നിരാകരണ ഹോ ഗയാ . ഔര ഉസ ഗതികാ നാമ അപവര്ഗ ഹൈ . ധര്മ, അര്ഥ ഔര കാമ — ത്രിവര്ഗ കഹലാതേ ഹൈം; മോക്ഷഗതി ഇസ വര്ഗമേം നഹീം ഹൈ, ഇസലിഏ ഉസേ അപവര്ഗ കഹീ ഹൈ . — ഐസീ പംചമഗതികോ സിദ്ധ ഭഗവാന് പ്രാപ്ത ഹുഏ ഹൈം . ഉന്ഹേം അപനേ തഥാ പരകേ ആത്മാമേം സ്ഥാപിത കരകേ, സമയകാ (സര്വ പദാര്ഥോംകാ അഥവാ ജീവ പദാര്ഥകാ) പ്രകാശക ജോ പ്രാഭൃത നാമക അര്ഹത്പ്രവചനകാ അവയവ ഹൈ ഉസകാ, അനാദികാലസേ ഉത്പന്ന ഹുഏ അപനേ ഔര പരകേ മോഹകാ നാശ കരനേകേ ലിഏ പരിഭാഷണ കരതാ ഹൂ . വഹ അര്ഹത്പ്രവചനകാ അവയവ അനാദിനിധന പരമാഗമ ശബ്ദബ്രഹ്മസേ പ്രകാശിത ഹോനേസേ, സര്വ പദാര്ഥോംകേ സമൂഹകോ സാക്ഷാത് കരനേവാലേ കേവലീ ഭഗവാന് സര്വജ്ഞദേവ ദ്വാരാ പ്രണീത ഹോനേസേ ഔര കേവലിയോംകേ നികടവര്തീ സാക്ഷാത് സുനനേവാലേ തഥാ സ്വയം അനുഭവ കരനേവാലേ ശ്രുതകേവലീ ഗണധരദേവോംകേ ദ്വാരാ കഥിത ഹോനേസേ പ്രമാണതാകോ പ്രാപ്ത ഹൈ . യഹ അന്യ വാദിയോംകേ ആഗമകീ ഭാ തി ഛദ്മസ്ഥ (അല്പജ്ഞാനിയോം)കീ കല്പനാ മാത്ര നഹീം ഹൈ കി ജിസകാ അപ്രമാണ ഹോ .
ഭാവാര്ഥ : — ഗാഥാസൂത്രമേം ആചാര്യദേവനേ ‘വക്ഷ്യാമി’ കഹാ ഹൈ, ഉസകാ അര്ഥ ടീകാകാരനേ ‘വച്
൬