പരിഭാഷണേ’ ധാതുസേ പരിഭാഷണ കിയാ ഹൈ . ഉസകാ ആശയ ഇസപ്രകാര സൂചിത ഹോതാ ഹൈ കി ചൌദഹ പൂര്വോംമേംസേ ജ്ഞാനപ്രവാദ നാമക പാ ചവേം പൂര്വമേം ബാരഹ ‘വസ്തു’ അധികാര ഹൈം; ഉനമേം ഭീ ഏക ഏകകേ ബീസ ബീസ ‘പ്രാഭൃത’ അധികാര ഹൈം . ഉനമേംസേ ദശവേം വസ്തുമേം സമയ നാമക ജോ പ്രാഭൃത ഹൈ ഉസകേ മൂലസൂത്രോംകേ ശബ്ദോംകാ ജ്ഞാന പഹലേ ബഡേ ആചാര്യോംകോ ഥാ ഔര ഉസകേ അര്ഥകാ ജ്ഞാന ആചാര്യോംകീ പരിപാടീകേ അനുസാര ശ്രീ കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവകോ ഭീ ഥാ . ഉന്ഹോംനേ സമയപ്രാഭൃതകാ പരിഭാഷണ കിയാ — പരിഭാഷാസൂത്ര ബനായാ . സൂത്രകീ ദശ ജാതിയാ കഹീ ഗഈ ഹൈം, ഉനമേംസേ ഏക ‘പരിഭാഷാ’ ജാതി ഭീ ഹൈ . ജോ അധികാരകോ അര്ഥകേ ദ്വാരാ യഥാസ്ഥാന സൂചിത കരേ വഹ ‘പരിഭാഷാ’ കഹലാതീ ഹൈ . ശ്രീ കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവ സമയപ്രാഭൃതകാ പരിഭാഷണ കരതേ ഹൈം, — അര്ഥാത് വേ സമയപ്രാഭൃതകേ അര്ഥകോ ഹീ യഥാസ്ഥാന ബതാനേവാലാ പരിഭാഷാസൂത്ര രചതേ ഹൈം .
ആചാര്യനേ മംഗലകേ ലിഏ സിദ്ധോംകോ നമസ്കാര കിയാ ഹൈ . സംസാരീകേ ലിഏ ശുദ്ധ ആത്മാ സാധ്യ ഹൈ ഔര സിദ്ധ സാക്ഷാത് ശുദ്ധാത്മാ ഹൈ, ഇസലിഏ ഉന്ഹേം നമസ്കാര കരനാ ഉചിത ഹൈ . യഹാ കിസീ ഇഷ്ടദേവകാ നാമ ലേകര നമസ്കാര ക്യോം നഹീം കിയാ ? ഇസകീ ചര്ചാ ടീകാകാരനേ മംഗലാചരണ പര കീ ഹൈ, ഉസേ യഹാ ഭീ സമഝ ലേനാ ചാഹിഏ . സിദ്ധോംകോ ‘സര്വ’ വിശേഷണ ദേകര യഹ അഭിപ്രായ ബതായാ ഹൈ കി സിദ്ധ അനന്ത ഹൈം . ഇസസേ യഹ മാനനേവാലേ അന്യമതിയോംകാ ഖണ്ഡന ഹോ ഗയാ കി ‘ശുദ്ധ ആത്മാ ഏക ഹീ ഹൈ’ . ‘ശ്രുതകേവലീ’ ശബ്ദകേ അര്ഥമേം (൧) ശ്രുത അര്ഥാത് അനാദിനിധന പ്രവാഹരൂപ ആഗമ ഔര കേവലീ അര്ഥാത് സര്വജ്ഞദേവ കഹേ ഗയേ ഹൈം, തഥാ (൨) ശ്രുത-അപേക്ഷാസേ കേവലീ സമാന ഐസേ ഗണധരദേവാദി വിശിഷ്ട ശ്രുതജ്ഞാനധര കഹേ ഗയേ ഹൈം; ഉനസേ സമയപ്രാഭൃതകീ ഉത്പത്തി ബതാഈ ഗഈ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഗ്രന്ഥകീ പ്രമാണതാ ബതാഈ ഹൈ, ഔര അപനീ ബുദ്ധിസേ കല്പിത കഹനേകാ നിഷേധ കിയാ ഹൈ . അന്യവാദീ ഛദ്മസ്ഥ (അല്പജ്ഞ) അപനീ ബുദ്ധിസേ പദാര്ഥകാ സ്വരൂപ ചാഹേ ജൈസാ കഹകര വിവാദ കരതേ ഹൈം, ഉനകാ അസത്യാര്ഥപന ബതായാ ഹൈ .
ഇസ ഗ്രന്ഥകേ അഭിധേയ, സമ്ബന്ധ ഔര പ്രയോജന തോ പ്രഗട ഹീ ഹൈം . ശുദ്ധ ആത്മാകാ സ്വരൂപ അഭിധേയ (കഹനേ യോഗ്യ) ഹൈ . ഉസകേ വാചക ഇസ ഗ്രന്ഥമേം ജോ ശബ്ദ ഹൈം ഉനകാ ഔര ശുദ്ധ ആത്മാകാ വാച്യവാചകരൂപ സമ്ബന്ധ ഹൈ സോ സമ്ബന്ധ ഹൈ . ഔര ശുദ്ധാത്മാകേ സ്വരൂപകീ പ്രാപ്തികാ ഹോനാ പ്രയോജന ഹൈ ..൧..
പ്രഥമ ഗാഥാമേം സമയകാ പ്രാഭൃത കഹനേകീ പ്രതിജ്ഞാ കീ ഹൈ . ഇസലിഏ യഹ ആകാംക്ഷാ ഹോതീ ഹൈ കി സമയ ക്യാ ഹൈ ? ഇസലിഏ പഹലേ ഉസ സമയകോ ഹീ കഹതേ ഹൈം : —
സ്ഥിത കര്മപുദ്ഗലകേ പ്രദേശോം, പരസമയ ജീവ ജാനനാ ..൨..