സദ്ഭാവാച്ചാകാശധര്മാധര്മകാലപുദ്ഗലേഭ്യോ ഭിന്നോത്യന്തമനന്തദ്രവ്യസംക രേപി സ്വരൂപാദപ്രച്യവനാട്ടംകോത്കീര്ണ- ചിത്സ്വഭാവോ ജീവോ നാമ പദാര്ഥഃ സ സമയഃ, സമയത ഏകത്വേന യുഗപജ്ജാനാതി ഗച്ഛതി ചേതി നിരുക്തേഃ അയം ഖലു യദാ സകലഭാവസ്വഭാവഭാസനസമര്ഥവിദ്യാസമുത്പാദകവിവേക ജ്യോതിരുദ്ഗമനാത്സമസ്ത- പരദ്രവ്യാത്പ്രച്യുത്യ ദൃശിജ്ഞപ്തിസ്വഭാവനിയതവൃത്തിരൂപാത്മതത്ത്വൈകത്വഗതത്വേന വര്തതേ തദാ ദര്ശനജ്ഞാന- ചാരിത്രസ്ഥിതത്വാത്സ്വമേകത്വേന യുഗപജ്ജാനന് ഗച്ഛംശ്ച സ്വസമയ ഇതി, യദാ ത്വനാദ്യവിദ്യാകംദലീമൂല- കംദായമാനമോഹാനുവൃത്തിതംത്രതയാ ദൃശിജ്ഞപ്തിസ്വഭാവനിയതവൃത്തിരൂപാദാത്മതത്ത്വാത്പ്രച്യുത്യ പരദ്രവ്യപ്രത്യയ- മോഹരാഗദ്വേഷാദിഭാവൈകത്വഗതത്വേന വര്തതേ തദാ പുദ്ഗലകര്മപ്രദേശസ്ഥിതത്വാത്പരമേകത്വേന യുഗപജ്ജാനന് ഗച്ഛംശ്ച പരസമയ ഇതി പ്രതീയതേ . ഏവം കില സമയസ്യ ദ്വൈവിധ്യമുദ്ധാവതി . ഏകരൂപതാ പ്രാപ്ത കീ ഹൈ — ഐസാ ഹൈ (അര്ഥാത് ജിസമേം അനേക വസ്തുഓംകേ ആകാര പ്രതിഭാസിത ഹോതേ ഹൈം, ഐസേ ഏക ജ്ഞാനകേ ആകാരരൂപ ഹൈ) . (ഇസ വിശേഷണസേ, ജ്ഞാന അപനേകോ ഹീ ജാനതാ ഹൈ, പരകോ നഹീം – ഇസപ്രകാര ഏകാകാരകോ ഹീ മാനനേവാലേകാ തഥാ അപനേകോ നഹീം ജാനതാ കിന്തു പരകോ ഹീ ജാനതാ ഹൈ ഇസപ്രകാര അനേകാകാരകോ ഹീ മാനനേവാലാകാ, വ്യവച്ഛേദ ഹോ ഗയാ .) ഔര വഹ, അന്യ ദ്രവ്യോംകേ ജോ വിശിഷ്ട ഗുണ — അവഗാഹന-ഗതി സ്ഥിതി-വര്തനാഹേതുത്വ ഔര രൂപിത്വ ഹൈം — ഉനകേ അഭാവകേ കാരണ ഔര അസാധാരണ ചൈതന്യരൂപതാ-സ്വഭാവകേ സദ്ഭാവകേ കാരണ ആകാശ, ധര്മ, അധര്മ, കാല ഔര പുദ്ഗല — ഇന പാ ച ദ്രവ്യോംസേ ഭിന്ന ഹൈ . (ഇസ വിശേഷണസേ ഏക ബ്രഹ്മവസ്തുകോ ഹീ മാനനേവാലേകാ ഖണ്ഡന ഹോ ഗയാ .) ഔര വഹ, അനന്ത ദ്രവ്യോംകേ സാഥ അത്യന്ത ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹരൂപ ഹോനേ പര ഭീ, അപനേ സ്വരൂപസേ ന ഛൂടനേസേ ടംകോത്കീര്ണ ചൈതന്യസ്വഭാവരൂപ ഹൈ . (ഇസ വിശേഷണസേ വസ്തുസ്വഭാവകാ നിയമ ബതായാ ഹൈ .) — ഐസാ ജീവ നാമക പദാര്ഥ സമയ ഹൈ .
ജബ യഹ (ജീവ), സര്വ പദാര്ഥോംകേ സ്വഭാവകോ പ്രകാശിത കരനേമേം സമര്ഥ കേവലജ്ഞാനകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലീ ഭേദജ്ഞാനജ്യോതികാ ഉദയ ഹോനേസേ, സര്വ പരദ്രവ്യോംസേ ഛൂടകര ദര്ശനജ്ഞാനസ്വഭാവമേം നിയത വൃത്തിരൂപ (അസ്തിത്വരൂപ) ആത്മതത്ത്വകേ സാഥ ഏകത്വരൂപമേം ലീന ഹോകര പ്രവൃത്തി കരതാ ഹൈ തബ ദര്ശന-ജ്ഞാന-ചാരിത്രമേം സ്ഥിത ഹോനേസേ യുഗപദ് സ്വകോ ഏകത്വപൂര്വക ജാനതാ തഥാ സ്വ-രൂപസേ ഏകത്വപൂര്വക പരിണമതാ ഹുആ വഹ ‘സ്വസമയ’ ഹൈ, ഇസപ്രകാര പ്രതീത കിയാ ജാതാ ഹൈ; കിന്തു ജബ വഹ, അനാദി അവിദ്യാരൂപീ കേലേകേ മൂലകീ ഗാംഠകീ ഭാ തി ജോ (പുഷ്ട ഹുആ) മോഹ ഉസകേ ഉദയാനുസാര പ്രവൃത്തികീ ആധീനതാസേ, ദര്ശന-ജ്ഞാനസ്വഭാവമേം നിയത വൃത്തിരൂപ ആത്മതത്ത്വസേ ഛൂടകര പരദ്രവ്യകേ നിമിത്തസേ ഉത്പന്ന മോഹരാഗദ്വേഷാദി ഭാവോംമേം ഏകതാരൂപസേ ലീന ഹോകര പ്രവൃത്ത ഹോതാ ഹൈ തബ പുദ്ഗലകര്മകേ (കാര്മാണസ്കന്ധരൂപ) പ്രദേശോംമേം സ്ഥിത ഹോനേസേ യുഗപദ് പരകോ ഏകത്വപൂര്വക ജാനതാ ഔര പരരൂപസേ ഏകത്വപൂര്വക പരിണമിത ഹോതാ ഹുആ ‘പരസമയ’ ഹൈ, ഇസപ്രകാര പ്രതീതി കീ ജാതീ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ജീവ നാമക പദാര്ഥകീ സ്വസമയ ഔര പരസമയരൂപ ദ്വിവിധതാ പ്രഗട ഹോതീ ഹൈ .