മോച്യമോചകോഭയം മോക്ഷഃ, സ്വയമേകസ്യ പുണ്യപാപാസ്രവസംവരനിര്ജരാബന്ധമോക്ഷാനുപപത്തേഃ . തദുഭയം ച ജീവാജീവാവിതി . ബഹിര്ദൃഷ്ടയാ നവതത്ത്വാന്യമൂനി ജീവപുദ്ഗലയോരനാദിബന്ധപര്യായമുപേത്യൈകത്വേനാനുഭൂയ- മാനതായാം ഭൂതാര്ഥാനി, അഥ ചൈകജീവദ്രവ്യസ്വഭാവമുപേത്യാനുഭൂയമാനതായാമഭൂതാര്ഥാനി . തതോമീഷു നവതത്ത്വേഷു ഭൂതാര്ഥനയേനൈകോ ജീവ ഏവ പ്രദ്യോതതേ . തഥാന്തര്ദൃഷ്ടയാ ജ്ഞായകോ ഭാവോ ജീവഃ, ജീവസ്യ വികാരഹേതുരജീവഃ . കേവലജീവവികാരാശ്ച പുണ്യപാപാസ്രവസംവരനിര്ജരാബന്ധമോക്ഷലക്ഷണാഃ, കേവലാജീവവികാര- ഹേതവഃ പുണ്യപാപാസ്രവസംവരനിര്ജരാബന്ധമോക്ഷാ ഇതി . നവതത്ത്വാന്യമൂന്യപി ജീവദ്രവ്യസ്വഭാവമപോഹ്യ സ്വപരപ്രത്യയൈകദ്രവ്യപര്യായത്വേനാനുഭൂയമാനതായാം ഭൂതാര്ഥാനി, അഥ ച സകലകാലമേവാസ്ഖലന്തമേകം ജീവദ്രവ്യസ്വഭാവമുപേത്യാനുഭൂയമാനതായാമഭൂതാര്ഥാനി . തതോമീഷ്വപി നവതത്ത്വേഷു ഭൂതാര്ഥനയേനൈകോ ജീവ ഏവ പ്രദ്യോതതേ . ഏവമസാവേകത്വേന ദ്യോതമാനഃ ശുദ്ധനയത്വേനാനുഭൂയത ഏവ . യാ ത്വനുഭൂതിഃ സാത്മഖ്യാതി- രേവാത്മഖ്യാതിസ്തു സമ്യഗ്ദര്ശനമേവ . ഇതി സമസ്തമേവ നിരവദ്യമ് . ആസ്രവ, സംവര, നിര്ജരാ, ബന്ധ, മോക്ഷകീ ഉപപത്തി (സിദ്ധി) നഹീം ബനതീ . വേ ദോനോം ജീവ ഔര അജീവ ഹൈം (അര്ഥാത് ഉന ദോമേംസേ ഏക ജീവ ഹൈ ഔര ദൂസരാ അജീവ) .
ബാഹ്യ (സ്ഥൂല) ദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായേ തോ : — ജീവ-പുദ്ഗലകീ അനാദി ബന്ധപര്യായകേ സമീപ ജാകര ഏകരൂപസേ അനുഭവ കരനേപര യഹ നവതത്ത്വ ഭൂതാര്ഥ ഹൈം, സത്യാര്ഥ ഹൈം ഔര ഏക ജീവദ്രവ്യകേ സ്വഭാവകേ സമീപ ജാകര അനുഭവ കരനേപര വേ അഭൂതാര്ഥ ഹൈം, അസത്യാര്ഥ ഹൈം; (വേ ജീവകേ ഏകാകാര സ്വരൂപമേം നഹീം ഹൈം;) ഇസലിയേ ഇന നവ തത്ത്വോംമേം ഭൂതാര്ഥ നയസേ ഏക ജീവ ഹീ പ്രകാശമാന ഹൈ . ഇസീപ്രകാര അന്തര്ദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായേ തോ : — ജ്ഞായക ഭാവ ജീവ ഹൈ ഔര ജീവകേ വികാരകാ ഹേതു അജീവ ഹൈ; ഔര പുണ്യ, പാപ, ആസ്രവ, സംവര, നിര്ജരാ, ബന്ധ തഥാ മോക്ഷ — യേ ജിനകേ ലക്ഷണ ഹൈം ഐസേ കേവല ജീവകേ വികാര ഹൈം ഔര പുണ്യ, പാപ, ആസ്രവ, സംവര, നിര്ജരാ, ബന്ധ തഥാ മോക്ഷ — യേ വികാരഹേതു കേവല അജീവ ഹൈം . ഐസേ യഹ നവതത്ത്വ, ജീവദ്രവ്യകേ സ്വഭാവകോ ഛോഡകര, സ്വയം ഔര പര ജിനകേ കാരണ ഹൈം ഐസീ ഏക ദ്രവ്യകീ പര്യായോംകേ രൂപമേം അനുഭവ കരനേ പര ഭൂതാര്ഥ ഹൈം ഔര സര്വ കാലമേം അസ്ഖലിത ഏക ജീവദ്രവ്യകേ സ്വഭാവകേ സമീപ ജാകര അനുഭവ കരനേ പര വേ അഭൂതാര്ഥ ഹൈം, അസത്യാര്ഥ ഹൈം . ഇസലിയേ ഇന നവോം തത്ത്വോംമേം ഭൂതാര്ഥ നയസേ ഏക ജീവ ഹീ പ്രകാശമാന ഹൈ . ഇസപ്രകാര യഹ, ഏകത്വരൂപസേ പ്രകാശിത ഹോതാ ഹുആ, ശുദ്ധനയരൂപസേ അനുഭവ കിയാ ജാതാ ഹൈ . ഔര ജോ യഹ അനുഭൂതി ഹൈ സോ ആത്മഖ്യാതി (ആത്മാകീ പഹിചാന) ഹീ ഹൈ, ഔര ജോ ആത്മഖ്യാതി ഹൈ സോ സമ്യഗ്ദര്ശന ഹീ ഹൈ . ഇസപ്രകാര യഹ സര്വ കഥന നിര്ദോഷ ഹൈ — ബാധാ രഹിത ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ഇന നവ തത്ത്വോംമേം, ശുദ്ധനയസേ ദേഖാ ജായ തോ, ജീവ ഹീ ഏക ചൈതന്യചമത്കാരമാത്ര പ്രകാശരൂപ പ്രഗട ഹോ രഹാ ഹൈ, ഇസകേ അതിരിക്ത ഭിന്ന ഭിന്ന നവ തത്ത്വ കുഛ ഭീ ദിഖാഈ നഹീം ദേതേ . ജബ
൩൨