കനകമിവ നിമഗ്നം വര്ണമാലാകലാപേ .
പ്രതിപദമിദമാത്മജ്യോതിരുദ്യോതമാനമ് ..൮..
അഥൈവമേകത്വേന ദ്യോതമാനസ്യാത്മനോധിഗമോപായാഃ പ്രമാണനയനിക്ഷേപാഃ യേ തേ ഖല്വഭൂതാര്ഥാ- തക ഇസപ്രകാര ജീവ തത്ത്വകീ ജാനകാരീ ജീവകോ നഹീം ഹൈ തബ തക വഹ വ്യവഹാരദൃഷ്ടി ഹൈ, ഭിന്ന ഭിന്ന നവ തത്ത്വോംകോ മാനതാ ഹൈ . ജീവപുദ്ഗലകീ ബന്ധപര്യായരൂപ ദൃഷ്ടിസേ യഹ പദാര്ഥ ഭിന്ന ഭിന്ന ദിഖാഈ ദേതേ ഹൈം; കിന്തു ജബ ശുദ്ധനയസേ ജീവ-പുദ്ഗലകാ നിജസ്വരൂപ ഭിന്ന ഭിന്ന ദേഖാ ജായേ തബ വേ പുണ്യ, പാപാദി സാത തത്ത്വ കുഛ ഭീ വസ്തു നഹീം ഹൈം; വേ നിമിത്ത-നൈമിത്തിക ഭാവസേ ഹുഏ ഥേ, ഇസലിഏ ജബ വഹ നിമിത്ത- നൈമിത്തികഭാവ മിട ഗയാ തബ ജീവ-പുദ്ഗല ഭിന്ന ഭിന്ന ഹോനേസേ അന്യ കോഈ വസ്തു (പദാര്ഥ) സിദ്ധ നഹീം ഹോ സകതീ . വസ്തു തോ ദ്രവ്യ ഹൈ, ഔര ദ്രവ്യകാ നിജഭാവ ദ്രവ്യകേ സാഥ ഹീ രഹതാ ഹൈ തഥാ നിമിത്ത- നൈമിത്തികഭാവകാ തോ അഭാവ ഹീ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ശുദ്ധനയസേ ജീവകോ ജാനനേസേ ഹീ സമ്യഗ്ദര്ശനകീ പ്രാപ്തി ഹോ സകതീ ഹൈ . ജബ തക ഭിന്ന ഭിന്ന നവ പദാര്ഥോംകോ ജാനേ, ഔര ശുദ്ധനയസേ ആത്മാകോ ന ജാനേ തബ തക പര്യായബുദ്ധി ഹൈ ..൧൩.. യഹാ , ഇസ അര്ഥകാ കലശരൂപ കാവ്യ കഹതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — [ഇതി ] ഇസപ്രകാര [ചിരമ് നവ-തത്ത്വ-ച്ഛന്നമ് ഇദമ് ആത്മജ്യോതിഃ ] നവ തത്ത്വോംമേം ബഹുത സമയസേ ഛിപീ ഹുഈ യഹ ആത്മജ്യോതി [ഉന്നീയമാനം ] ശുദ്ധനയസേ ബാഹര നികാലകര പ്രഗട കീ ഗഈ ഹൈ, [വര്ണമാലാ-കലാപേ നിമഗ്നം കനകമ് ഇവ ] ജൈസേ വര്ണോകേ സമൂഹമേം ഛിപേ ഹുഏ ഏകാകാര സ്വര്ണകോ ബാഹര നികാലതേ ഹൈം . [അഥ ] ഇസലിഏ അബ ഹേ ഭവ്യ ജീവോം ! [സതതവിവിക്തം ] ഇസേ സദാ അന്യ ദ്രവ്യോംസേ തഥാ ഉനസേ ഹോനേവാലേ നൈമിത്തിക ഭാവോംസേ ഭിന്ന, [ഏകരൂപം ] ഏകരൂപ [ദൃശ്യതാമ് ] ദേഖോ . [പ്രതിപദമ് ഉദ്യോതമാനമ് ] യഹ (ജ്യോതി), പദ പദ പര അര്ഥാത് പ്രത്യേക പര്യായമേം ഏകരൂപ ചിത്ചമത്കാരമാത്ര ഉദ്യോതമാന ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — യഹ ആത്മാ സര്വ അവസ്ഥാഓംമേം വിവിധരൂപസേ ദിഖാഈ ദേതാ ഥാ, ഉസേ ശുദ്ധനയനേ ഏക ചൈതന്യ-ചമത്കാരമാത്ര ദിഖായാ ഹൈ; ഇസലിയേ അബ ഉസേ സദാ ഏകാകാര ഹീ അനുഭവ കരോ, പര്യായബുദ്ധികാ ഏകാന്ത മത രഖോ — ഐസാ ശ്രീ ഗുരുഓംകാ ഉപദേശ ഹൈ .൮.
ടീകാ : — അബ, ജൈസേ നവതത്ത്വോംമേം ഏക ജീവകോ ഹീ ജാനനാ ഭൂതാര്ഥ കഹാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര, ഏകരൂപസേ പ്രകാശമാന ആത്മാകേ അധിഗമകേ ഉപായ ജോ പ്രമാണ, നയ, നിക്ഷേപ ഹൈം വേ ഭീ നിശ്ചയസേ