വ്യവഹാരേണ സാധുനാ ദര്ശനജ്ഞാനചാരിത്രാണി നിത്യമുപാസ്യാനീതി പ്രതിപാദ്യതേ . താനി പുനസ്ത്രീണ്യപി പരമാര്ഥേനാത്മൈക ഏവ, വസ്ത്വന്തരാഭാവാത് . യഥാ ദേവദത്തസ്യ കസ്യചിത് ജ്ഞാനം ശ്രദ്ധാനമനുചരണം ച ദേവദത്തസ്വഭാവാനതിക്രമാദ്ദേവദത്ത ഏവ, ന വസ്ത്വന്തരമ്; തഥാത്മന്യപ്യാത്മനോ ജ്ഞാനം ശ്രദ്ധാനമനുചരണം ചാത്മസ്വഭാവാനതിക്രമാദാത്മൈവ, ന വസ്ത്വന്തരമ് . തത ആത്മാ ഏക ഏവോപാസ്യ ഇതി സ്വയമേവ പ്രദ്യോതതേ . സ കില —
സേവന കരനേ യോഗ്യ ഹൈ — ഇസപ്രകാര സ്വയം ഉദ്ദേശ രഖകര ദൂസരോംകോ വ്യവഹാരസേ പ്രതിപാദന കരതേ ഹൈം കി ‘സാധു പുരുഷകോ ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്ര സദാ സേവന കരനേ യോഗ്യ ഹൈ’ . കിന്തു പരമാര്ഥസേ ദേഖാ ജായേ തോ യഹ തീനോം ഏക ആത്മാ ഹീ ഹൈം, ക്യോംകി വേ അന്യ വസ്തു നഹീം — കിന്തു ആത്മാകീ ഹീ പര്യായ ഹൈം . ജൈസേ കിസീ ദേവദത്ത നാമക പുരുഷകേ ജ്ഞാന, ശ്രദ്ധാന ഔര ആചരണ, ദേവദത്തകേ സ്വഭാവകാ ഉല്ലംഘന ന കരനേസേ, (വേ) ദേവദത്ത ഹീ ഹൈം, — അന്യ വസ്തു നഹീം, ഇസീപ്രകാര ആത്മാമേം ഭീ ആത്മാകേ ജ്ഞാന, ശ്രദ്ധാന ഔര ആചരണ, ആത്മാകേ സ്വഭാവകാ ഉല്ലംഘന ന കരനേസേ, ആത്മാ ഹീ ഹൈം — അന്യ വസ്തു നഹീം . ഇസലിയേ യഹ സ്വയമേവ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ കി ഏക ആത്മാ ഹീ സേവന കരനേ യോഗ്യ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്ര — തീനോം ആത്മാകീ ഹീ പര്യായ ഹൈം, കോഈ ഭിന്ന വസ്തു നഹീം ഹൈം, ഇസലിയേ സാധു പുരുഷോംകോ ഏക ആത്മാകാ ഹീ സേവന കരനാ യഹ നിശ്ചയ ഹൈ ഔര വ്യവഹാരസേ ദൂസരോംകോ ഭീ യഹീ ഉപദേശ കരനാ ചാഹിഏ ..൧൬..
അബ, ഇസീ അര്ഥകാ കലശരൂപ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — [പ്രമാണതഃ ] പ്രമാണദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായേ തോ [ആത്മാ ] യഹ ആത്മാ [സമമ് മേചകഃ അമേചകഃ ച അപി ] ഏക ഹീ സാഥ അനേക അവസ്ഥാരൂപ (‘മേചക’) ഭീ ഹൈ ഔര ഏക അവസ്ഥാരൂപ (‘അമേചക’) ഭീ ഹൈ, [ദര്ശന-ജ്ഞാന-ചാരിത്രൈഃ ത്രിത്വാത് ] ക്യോംകി ഇസേ ദര്ശന-ജ്ഞാന- ചാരിത്രസേ തോ ത്രിത്വ (തീനപനാ) ഹൈ ഔര [സ്വയമ് ഏകത്വതഃ ] അപനേസേ അപനേകോ ഏകത്വ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — പ്രമാണദൃഷ്ടിമേം ത്രികാലസ്വരൂപ വസ്തു ദ്രവ്യപര്യായരൂപ ദേഖീ ജാതീ ഹൈ, ഇസലിയേ ആത്മാകോ ഭീ ഏക ഹീ സാഥ ഏക-അനേകസ്വരൂപ ദേഖനാ ചാഹിഏ .൧൬.
അബ, നയവിവക്ഷാ കഹതേ ഹൈം : —